Bộ phim Upstream - Ngược dòng cuộc đời giữ vị trí số 1 tại Việt Nam trong nhiều tuần liên tiếp trên nền tảng Netflix. Cho thấy sức hút của đề tài nóng về làn sóng sa thải khốc liệt tại một quốc gia cùng khu vực.
Bây giờ, tại chính Việt Nam, nó không còn là câu chuyện chỉ có trên phim. Ai cũng có thể là nhân vật trong chính câu chuyện này. Theo khảo sát của Navigos Search, đơn vị cung ứng giải pháp nhân sự tại Việt Nam: khoảng 20% doanh nghiệp dự kiến rà soát lại hệ thống, tinh gọn bộ máy, sa thải nhân viên hoặc đóng băng hoạt động tuyển dụng dịp đầu năm 2025.
Người lao động tìm kiếm việc làm chủ yếu tập trung ở nhóm tuổi từ 35 trở lên, và tỉ lệ này chiếm tới 56,32% so với những độ tuổi còn lại (theo Báo cáo của Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội). Nhưng thực tế chỉ ra, các doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng lao động với kinh nghiệm từ 1-5 năm, nhóm trên 10 năm kinh nghiệm có nhu cầu tuyển dụng thấp nhất (theo khảo sát của Navigos Search về nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp trong năm 2025). Vậy là họ bị đẩy vào một thực tế cực kì mâu thuẫn và nghiệt ngã: kinh nghiệm - lại chính là bất lợi lớn nhất! Họ phải dừng lại ở độ tuổi khó làm lại nhất.
Khó khăn khi tìm, chuyển đổi công việc khi ngoài 30
Nghỉ việc ở độ tuổi mà đằng sau họ là cả một gánh lo, hai chữ "nỗi buồn" không thể diễn tả hết thực tế họ phải đối diện.
Tưởng chừng chỉ là một trạng thái vui vẻ nhưng thực tế lại là những trường hợp không hiếm gặp. Dạo qua mạng xã hội, những trang tin không khó để tìm được những bài viết, bình luận về chủ đề khó khăn khi tìm việc ở độ tuổi đã qua ngưỡng 30. Năng động, sức cống hiến và khả năng thích ứng dường như là yếu tố mà những lao động ở độ tuổi này luôn bị các nhà tuyển dụng lo ngại.
Với bạn trẻ chuẩn bị bước vào ngưỡng 30 này, nghỉ việc ngay sau Tết và đối diện với những khoản chi tiêu đắt đỏ ở thủ đô khiến cô cũng phải đối diện với nhiều trăn trở.
Sự thay đổi của thị trường lao động không chỉ là những con số thống kê mà còn là câu chuyện của con người. Với những người trẻ, đó là áp lực tài chính, là sự hoang mang về tương lai. Với những lao động lớn tuổi, đó là bài toán sinh kế, là trách nhiệm với gia đình, là nỗi lo cơm áo gạo tiền ở một độ tuổi mà cơ hội việc làm ngày càng thu hẹp.
Giữa rất nhiều những thông tin về tinh giảm, hạn chế cơ hội tuyển dụng với người lao động ngoài 30 thì thời gian gần đây, thông tin về một thương hiệu đồ uống nổi tiếng tuyển dụng lao động nữ lớn tuổi, thậm chí ở độ tuổi U60 vào làm việc đang nhận được nhiều sự quan tâm. Vậy đánh giá một người lao động có nên chỉ phụ thuộc vào độ tuổi?
Bất cứ ai rồi cũng sẽ già đi. Bất cứ ai cũng có thể trở thành nhân vật của những câu chuyện trên trước sự thay đổi không ngừng của xã hội. Nhưng cũng chính vì sự thay đổi đó mà sẽ chẳng có giới hạn nào cho sự học, trau dồi bản thân để có một công việc mới. Sẽ có rất nhiều cách khác nhau để tang cường các kỹ năng phát triển công việc, phát triển bản thân, quan trọng là tìm cách chứ không chỉ tìm lý do.
Làm mới mình để phù hợp với thị trường lao động
Chị Nguyễn Lê Na hiện đang làm công việc chuyên viên tư vấn trong một doanh nghiệp tại Hà Nội. Sau khi sinh con thứ 2, chị cũng nghĩ đến việc sẽ an phận với mức lương vừa phải để có thời gian chăm sóc gia đình, nhưng trở lại với guồng quay công việc, chị Lê Na buộc phải thay đổi suy nghĩ của mình.
Từ thực tế nhu cầu của người lao động và mong muốn phát triển đội ngũ nhân sự, công ty của chị Lê Na đã tìm tới các giải pháp học trực tuyến, để mỗi người có thể học tập chủ động dựa trên năng lực và thời gian của bản thân. Đây cũng được xem là một chế độ đãi ngộ cho các nhân viên, vừa là một phương pháp để đánh giá lao động.
Anh Nguyễn Xuân Bách - CEO Công ty GITIHO Việt Nam: Người lớn chỉ học khi trả lời được 2 câu hỏi: Học để làm gì? Và Học để được cái gì? Nên ở công ty mình thì việc học luôn được gắn với công việc. Bạn chỉ học cái gì phục vụ cho công việc và giúp nâng cao hiệu suất công việc, chúng mình cũng có công cụ để đo đếm hiệu suất công việc và hiệu suất học tập, từ đó đánh giá được năng lực của nhân sự.
Ở công ty mình, bọn mình luôn tạo điều kiện để các bạn được học tập và phát triển bản thân. Trong trường hợp tạo điều kiện như thế rồi mà các bạn vẫn không học thì buộc chúng ta phải chia tay thôi, vì xã hội luôn luôn thay đổi, bọn mình cũng phải thay đổi và việc học là cách nhanh nhất để chúng ta có thể thay đổi, còn nếu không làm được thì có lẽ bạn phù hợp với 1 công việc khác.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!