Lê Nguyễn Ngọc Linh – cô gái dân tộc Thổ từng bước hồi sinh mảnh đất cằn cỗi bằng những quả ngọt từ tâm huyết và tri thức bản địa.
Giữa vùng đồi trọc xứ Thanh, cô gái Thổ ấy đang viết nên một hành trình xanh của niềm tin, dũng cảm và tương lai bền vững.
Chọn con đường sỏi đá để khởi nghiệp
Năm 2019, giữa lúc bạn bè đồng trang lứa vẫn mải miết trên con đường sự nghiệp nơi phố thị náo nhiệt, Nguyễn Lê Ngọc Linh, cô gái sinh năm 1990 với vóc dáng nhỏ bé nhưng ẩn chứa nghị lực phi thường, đã lặng trở về quê hương. Hành trang cô mang theo không chỉ là kiến thức từ Học viện Báo chí và Tuyên truyền, mà còn là một ý tưởng nảy nở, một giấc mơ xanh vực dậy vùng đồi cằn cỗi thành một hệ sinh thái vườn rừng trù phú, nơi con người và tự nhiên cộng hưởng trong vòng tuần hoàn bất tận.
Những năm tháng nơi đô thành hoa lệ, dù có một công việc truyền thông vững chắc cùng mức thu nhập đáng ngưỡng mộ, vẫn không thể lấp đầy khoảng trống trong tâm hồn Linh. Ký ức về tuổi thơ tươi đẹp, về những cánh rừng nguyên sơ, tiếng suối reo và phiên chợ vùng cao rực rỡ, luôn day dứt. Bên cạnh đấy, Linh còn canh cánh nỗi lo về cuộc sống của người dân quê nhà, đặc biệt là đồng bào dân tộc Thổ với lối canh tác lạc hậu, thiếu sinh kế bền vững và bị bỏ quên trong dòng chảy kinh tế hiện đại. Từ đó cô quyết tâm trở về quê hương, biến ước mở thành hiện thực.
Thế là, một hành trình gian nan nhưng đầy ắp hy vọng bắt đầu. Điểm tựa ban đầu là quả đồi cằn cỗi "ba không" mà cô mượn từ cha mẹ. Nhưng trong đôi mắt Linh, vùng đất khắc nghiệt ấy lại ẩn chứa một tiềm năng thức tỉnh, một cơ hội để cô hiện thực hóa mô hình nông nghiệp sinh thái, dựa trên triết lý sống hòa mình vào tự nhiên, tôn trọng sự cân bằng vốn có của hệ sinh thái.
Khước từ lối canh tác công nghiệp, Linh kiên định lựa chọn con đường chậm mà chắc, con đường của sự bền vững, nói không với hóa chất, không thuốc diệt cỏ, tối thiểu hóa tác động tiêu cực. Cô dày công kiến tạo hệ sinh thái đa tầng, nơi cây bản địa quý hiếm cùng cây ăn quả, dược liệu và ong rừng cộng sinh. Mỗi loài đảm nhiệm vai trò thiết yếu, vừa mang lại thu nhập, vừa bồi đắp đất mẹ.
Toàn cảnh khu rừng bản Thổ của Linh, nơi con người và thiên nhiên hòa quyện
Năm 2021, Hợp tác xã Bản Thổ ra đời với 21 thành viên, phần lớn là người Thổ. Đây là bước khởi đầu trong hành trình khởi nghiệp của Linh với dòng sản phẩm chăm sóc sức khỏe lên men từ mật ong rừng và dược liệu bản địa. Bước đột phá của cô nằm ở cách "lên men" ý tưởng – kết hợp tri thức truyền thống với công nghệ hiện đại, tạo nên sản phẩm lành tính, đậm đà hồn cốt văn hóa và sự trân trọng thiên nhiên. Sản phẩm nhanh chóng đạt chuẩn OCOP 3 sao, mở ra thị trường rộng lớn.
Sau ba năm bền bỉ, khu đồi trọc năm nào đã khoác áo xanh. Vườn rừng không chỉ là nơi vun trồng, mà còn là trung tâm chia sẻ tri thức. Linh tận tâm mời người dân, đặc biệt phụ nữ dân tộc thiểu số, học hỏi kỹ thuật trồng dược liệu, nuôi ong, ủ phân hữu cơ
Giấc mơ xanh và cuộc cách mạng nhỏ nơi miền núi
Hơn cả một mô hình sản xuất nông nghiệp đơn thuần, "Vườn rừng bản Thổ" đã trở thành một tuyên ngôn sống, minh chứng cho sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Linh không tự nhận mình là một nông dân theo nghĩa truyền thống, cũng không quá chú trọng đến danh xưng doanh nhân. Cô xem mình là một người kể chuyện, người kết nối những giá trị. Câu chuyện ấy được kể qua từng sản phẩm làm ra, qua những chuyến thăm rừng đầy thú vị cùng du khách, và qua những buổi nói chuyện đầy cảm hứng với học sinh địa phương về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và gìn giữ bản sắc văn hóa.
Tại vòng chung kết Cuộc thi dự án khởi nghiệp sáng tạo thanh niên nông thôn năm 2020 do Trung ương Đoàn tổ chức, dự án của Nguyễn Lê Ngọc Linh đã đoạt giải Đặc biệt.
Linh chia sẻ một cách chân thành: "Mình không chỉ bán mật ong, mà còn bán cả câu chuyện ẩn sau nó, một câu chuyện về khu rừng đang hồi sinh, về sự trân trọng đối với tự nhiên, và về cách người Thổ chúng tôi gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống".
Với cô, nông nghiệp gắn liền với văn hóa, và sự phát triển bền vững phải dựa trên nền tảng của sự tôn trọng và bảo tồn những giá trị bản địa. Do đó, Linh chủ động hợp tác với các nghệ nhân địa phương để phát triển mô hình du lịch trải nghiệm độc đáo tại vườn rừng. Du khách khi đến đây không chỉ được hòa mình vào không gian xanh mát của thiên nhiên, mà còn có cơ hội học hỏi những nghề thủ công truyền thống như nhuộm vải chàm, lắng nghe những âm thanh độc đáo của tiếng khèn môi, thưởng thức những món ăn mang đậm hương vị núi rừng, và trải nghiệm cuộc sống giản dị nhưng đầy bản sắc trong những ngôi nhà sàn nhỏ nằm yên bình bên bìa rừng.
Hàng năm, vườn rừng bản Thổ đón tiếp hàng trăm lượt học sinh, sinh viên, tình nguyện viên trong và ngoài nước đến thực tập, trải nghiệm và học hỏi. Câu chuyện về hành trình khởi nghiệp đầy ý nghĩa của Linh đã được chia sẻ tại nhiều diễn đàn khởi nghiệp lớn, lan tỏa nguồn cảm hứng và khơi dậy ý thức về phát triển bền vững trong cộng đồng. Những nỗ lực của cô đã được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng uy tín, tiêu biểu như Giải đặc biệt Cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thanh niên nông thôn năm 2020 và Giải thưởng Lương Định Của năm 2022.
Sản phẩm mật ong lên men của Linh được nhiều người tin dùng
Đối với Linh, phần thưởng lớn nhất không phải là những danh hiệu hay giải thưởng, mà chính là sự thay đổi tích cực trong tư duy và cuộc sống của người dân địa phương. Cô hạnh phúc khi nhìn thấy họ dần thay đổi cách nghĩ, tự hào hơn về những sản phẩm do chính mình làm ra, và từng bước xây dựng một cuộc sống tự chủ và bền vững hơn.
Hành trình của Nguyễn Lê Ngọc Linh không đơn thuần là một câu chuyện khởi nghiệp thành công, mà còn là một quá trình khơi dậy sức sống từ những điều tưởng chừng như đã bị lãng quên: màu xanh của những triền đồi, những giá trị văn hóa bản địa độc đáo, và trên hết là niềm tin vào sức mạnh của cộng đồng. Dù không thể thay đổi cả thế giới, cô đang từng ngày làm cho thế giới của một ngọn đồi, một bản làng nhỏ bé trở nên tốt đẹp hơn, xanh tươi hơn và tràn đầy hy vọng hơn. Câu chuyện về "người trở về rừng" ấy vẫn đang được viết tiếp, bằng những nỗ lực không ngừng nghỉ và một trái tim luôn hướng về cội nguồn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!