Hàng nghìn vụ vi phạm, hàng trăm đối tượng đã bị bắt giữ chỉ trong quý I vừa qua, liên quan đến sai phạm khai thác khoáng sản, thông tin từ lực lượng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Bộ Công an. Các đối tượng lợi dụng tình hình khan hiếm vật liệu xây dựng để khai thác trái phép.
Sông Hồng - một trong những khu vực phức tạp về tình hình khai thác cát trái phép. Cục Cảnh sát giao thông đã phối hợp với Công an TP Hà Nội bắt giữ nhiều vụ khai thác cát trái phép.
Trong đêm, một số nhóm đối tượng có người cảnh giới. Theo quan sát của phóng viên, trong 1 đêm, trung bình trên đoạn sông này ít nhất khoảng 60 lượt tàu vào lấy cát. Trung bình mỗi đêm, lượng cát các đối tượng lấy đi từ 30.000 - 60.000 m3 cát. Với giá cát hiện nay, nhóm đối tượng có thể thu được từ vài trăm triệu đồng đến vài tỷ đồng.
Nhiều khu vực sông khác tại các tỉnh Phú Thọ, Hà Nam, Hưng Yên, Tuyên Quang, người dân liên tục phản ánh về hoạt động khai thác cát trái phép vào ban đêm.
Trong 1 đêm, trung bình trên đoạn sông này ít nhất khoảng 60 lượt tàu vào lấy cát. Trung bình mỗi đêm, lượng cát các đối tượng lấy đi từ 30.000 - 60.000 m3 cát.
"Những tàu to có ống hút mạnh, ống 30, tàu chở to, dài, cứ đêm là hút", một người dân cho biết.
Tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, tình trạng khai thác trái phép cát, sỏi lòng sông cũng diễn ra ở nhiều tỉnh, thành.
Các đối tượng chủ yếu sử dụng ghe bơm hút, hoạt động thường xuyên vào ban đêm hoặc các ngày nghỉ, thời điểm lực lượng chức năng khó giám sát, kiểm tra, tiếp cận các phương tiện vi phạm.
"Đòi hỏi sự quản lý từ Bộ cấp phép cho đến việc khai thác, quản lý ở các địa phương, cần phải làm chặt chẽ hơn nữa", Trung tướng Trần Minh Lệ, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Bộ Công an, nhận định.
Cát sỏi dễ khai thác, dễ vận chuyển, dễ tiêu thụ, giá trị "siêu lợi nhuận", nhiều tổ chức, cá nhân đã ra sức "rút ruột" lòng sông. Khai thác cát sông phục vụ xây dựng là nhu cầu thiết yếu, nhưng nếu quá mức, hậu quả sẽ rất lớn.
Cát là lớp đệm tự nhiên giúp ổn định lòng và bờ sông. Khi bị lấy đi quá mức, đáy sông hạ thấp, dòng chảy bị xáo trộn, xuất hiện xoáy nước và mất ổn định. Nước chảy xiết hơn, cuốn theo đất hai bên bờ, đẩy nhanh quá trình xói lở, mất đất, mất nhà, thậm chí uy hiếp tới sự an toàn của người dân sống ven sông.
Bên cạnh hậu quả cạn kiệt tài nguyên nhanh chóng, khai thác cát quá mức còn làm lòng sông sâu thêm, nhưng lại thiếu lớp cát giữ nước, khiến nước rút nhanh xuống tầng ngầm và giảm trữ lượng vào mùa khô, khi đó là vấn đề sinh tồn của cả một vùng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!