Phát hiện sớm, điều trị hiệu quả bất thường đường tiểu ở bé trai

Dị tật đường tiểu là một trong những dị tật bẩm sinh hàng đầu ở trẻ em, phổ biến hơn ở bé trai khoảng 10 lần so với bé gái. Chia sẻ trong chương trình tư vấn trực tuyến "Bất thường đường tiểu ở bé trai, phát hiện sớm - điều trị hiệu quả" do Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp Hệ thống BVĐK Tâm Anh tổ chức tối ngày 23/5/2023, TTƯT.TS.BS Nguyễn Thế Trường, Phó khoa Tiết niệu - Nam học và Thận học, BVĐK Tâm Anh Hà Nội cho biết, dị tật đường tiểu khá đa dạng về mặt bệnh như dị tật lỗ tiểu sai chỗ (lỗ tiểu thấp, lỗ tiểu cao), hẹp bao quy đầu, viêm dính bao quy đầu, tinh hoàn ẩn, tinh hoàn lạc chỗ... Trong đó, khoảng 99% bé trai sinh ra đều bị hẹp bao quy đầu.

Bất thường đường tiểu ở bé trai có thể phát hiện sớm vào tháng cuối thai kỳ qua siêu âm, bác sĩ thăm khám bộ phận sinh dục cho trẻ sau sinh hoặc qua quá trình bố mẹ chăm sóc, vệ sinh cho con. Một vài dị tật có biểu hiện không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác hoặc liên quan đến sự khiếm khuyết của nội tiết tố nên dễ bị bỏ sót. Nhiều trường hợp dị tật đi khám khi tuổi đã lớn, thậm chí đã trưởng thành, vô tình phát hiện khi điều trị vô sinh hiếm muộn.

Dị tật đường tiểu có dấu hiệu bất thường về hình dạng như dương vật cong, ngắn hoặc lún sâu vào bờ mu; túi bìu nhỏ, xẹp, không phát triển hoặc kích thước hai bên không cân đối; trẻ tiểu ngồi, tiểu không thành dòng, tiểu mất kiểm soát (tè dầm), thường xuyên viêm nhiễm, tiểu buốt, tiểu khó, đau hay nóng rát khi tiểu; dương vật hoặc tinh hoàn ngứa, sưng đau, tấy đỏ...

Theo TS.BS Nguyễn Thế Trường, hầu hết bé trai sinh ra đều bị hẹp bao quy đầu.

Tại buổi tư vấn, ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, khoa Tiết niệu - Nam học và Thận học, BVĐK Tâm Anh Hà Nội cho hay, những bất thường đường tiểu nếu không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sinh hoạt hàng ngày và sức khỏe của trẻ. Bệnh làm tăng nguy cơ viêm nhiễm đường sinh dục - tiết niệu; ảnh hưởng tới chất lượng và số lượng tinh trùng, từ đó tăng nguy cơ vô sinh ở tuổi trưởng thành.

Trường hợp tinh hoàn lạc chỗ không được điều trị có thể gây teo tinh hoàn, xoắn tinh hoàn, ung thư tinh hoàn. Sự không hoàn thiện của tinh hoàn từ ổ bụng xuống bìu có thể dẫn tới những dị tật nguy hiểm như thoát vị bẩm sinh, cần phẫu thuật cấp cứu sớm nếu nội tạng sa xuống bao thoát vị và bị nghẹt. Lúc này, mạch máu nuôi tinh hoàn bị chèn ép, gây xoắn tinh hoàn, teo tinh hoàn, nghẹt bó mạch thừng tinh; trẻ phải đối diện với nguy cơ hoại tử tinh hoàn, hoại tử ruột… Ngoài ra, những khác biệt về đường tiểu so với các bạn cùng trang lứa cũng khiến trẻ dễ tự ti, ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý.

Từ 1-5 tuổi được xem là "giai đoạn vàng" điều trị các bất thường đường tiểu. Do thời điểm này các tổ chức của bộ máy tiết niệu còn mềm dẻo, chưa bị xơ hóa hay viêm nhiễm; trẻ chưa bị ảnh hưởng nhiều đến tâm lý, có thời gian để hồi phục sức khỏe.

ThS.BS Tạ Ngọc Thạch cho biết, các dị tật đường tiểu ở trẻ làm tăng nguy cơ vô sinh khi bước vào tuổi trưởng thành.

ThS.BS Phạm Quang Trung, khoa Tiết niệu - Nam học và Thận học, BVĐK Tâm Anh Hà Nội giải đáp thắc mắc về hẹp bao quy đầu: "Đa số trường hợp hẹp bao quy đầu sẽ tự tách ra khi trẻ lớn. Tuy nhiên, nếu tình trạng này gây ra biến chứng như khó tiểu, viêm xơ, viêm nhiễm đường tiết niệu mới cần xử lý bằng cách thủ thuật nong tách hoặc tiểu phẫu cắt da và tạo hình quy đầu. Tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội, việc xử lý các vấn đề về bao quy đầu được thực hiện bằng những phương pháp hiện đại như cắt bằng dao điện hoặc laser, khâu chỉ thẩm mỹ, giúp đảm bảo chức năng tiết niệu, sinh lý cho trẻ".

Tư vấn về trường hợp phẫu thuật dị tật lỗ tiểu thấp, bác sĩ Trường khẳng định, đây là phẫu thuật khó, đòi hỏi sự tỉ mỉ, tinh tế do có nhiều nguy cơ biến chứng sau mổ như rò niệu đạo, hẹp niệu đạo, túi thừa niệu đạo. Tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội, việc điều trị dị tật lỗ tiểu thấp có thể chia thành nhiều chặng phẫu thuật, tùy thuộc vào mức độ phức tạp của thể dị tật. Các phương pháp thường sử dụng là tịnh tiến niệu đạo, sử dụng vạt da niêm mạc quy đầu để tạo hình niệu đạo, xẻ máng niệu đạo tạo ống… Trước khi can thiệp, bác sĩ sẽ điều trị nội khoa bằng thuốc nội tiết, kèm theo các biện pháp tập luyện giúp da chun giãn, dài rộng để có dư phần da làm vật liệu tạo ống phục vụ phẫu thuật.

ThS.BS Phạm Quang Trung tư vấn về tiểu phẫu cắt bao quy đầu.

Bác sĩ Thạch lưu ý thêm, thói quen đóng bỉm là một trong những nguyên nhân khiến trẻ có phản xạ đi tiểu thất thường, hạn chế cơ hội giúp bố mẹ quan sát những bất thường đường tiểu của trẻ. Có nhiều khiếm khuyết bẩm sinh có thể gây cản trở, ức chế cơ chế đi tiểu, khiến trẻ tè dầm, tè mất kiểm soát. Bố mẹ nên cân nhắc bỏ bỉm sớm cho trẻ, tập thói quen đi tiểu trước khi ngủ hoặc đánh thức trẻ dậy đi tiểu để tránh tè dầm. Nếu tình trạng tè dầm không cải thiện, nên cho trẻ đi khám để có phương hướng điều trị chính xác.

Trẻ em là đối tượng người bệnh đặc thù, bởi trẻ khó hợp tác và việc điều trị cần đảm bảo an toàn, hiệu quả, tránh tối đa các biến chứng. Vì vậy, các chuyên gia khuyên phụ huynh nên lựa chọn các cơ sở y tế có uy tín để thăm khám và điều trị. Khoa Tiết niệu - Nam học, BVĐK Tâm Anh Hà Nội là nơi hội tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có chuyên môn sâu về y học phẫu thuật vi phẫu, đội ngũ điều dưỡng viên với kỹ năng chăm sóc chuyên nghiệp, trang thiết bị máy móc hiện đại, phòng mổ vô khuẩn. Nhiều năm qua, bệnh viện đã điều trị thành công hàng ngàn trẻ em bị dị tật đường tiểu theo phác đồ cá thể hóa với mức chi phí hợp lý.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!