Vừa qua, một đơn vị quản lý sản phẩm âm nhạc đã gửi văn bản thỉnh cầu đến Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục Bản quyền tác giả, Cục An ninh chính trị nội bộ - Bộ Công an và nhiều cơ quan báo chí về vấn đề quản lý âm nhạc trên Youtube. Theo đó, một sự việc đang gây ngỡ ngàng trong giới khán, thính giả là việc Trung tâm Bảo vệ Quyền tác giả Âm nhạc Việt Nam (VCPMC) đã cản trở việc phổ biến các tác phẩm âm nhạc cách mạng trên nền tảng số này.
Trước hết, chúng ta cần phải khẳng định lại vai trò quan trọng của dòng ca nhạc cách mạng trong sự nghiệp phát triển đất nước. Sự ra đời và phát triển của âm nhạc cách mạng đã đồng hành với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước. Âm nhạc cách mạng Việt Nam đã khẳng định vai trò, ý nghĩa đặc biệt và sức sống mãnh liệt cho đến hôm nay. Dòng nhạc này không chỉ có những đóng góp to lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ mà trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời kỳ mới - xã hội chủ nghĩa; âm nhạc cũng có vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng tình yêu đất nước, định hướng thị hiếu thẩm mỹ và lối sống của công chúng trong thời đại ngày nay. Theo một báo cáo mới được công bố của Liên đoàn Công nghiệp ghi âm quốc tế (IFPI) thì 47% lượng tiêu thụ âm nhạc toàn cầu hiện đang diễn ra trên YouTube. Xu thế này cũng đúng với Việt Nam, khi mà vai trò phổ biến âm nhạc của Youtube cũng là vô cùng quan trọng, đặc biệt với giới trẻ. Con đường phổ biến các tác phẩm âm nhạc cách mạng thông qua Youtube sẽ là con đường gần gũi và hiệu quả nhất đến với thế hệ trẻ - những con người định hình tương lai của đất nước.
Thế nhưng, gần đây theo văn bản thỉnh cầu gửi đến các cơ quan quản lý, đơn vị quản lý sản phẩm âm nhạc này đã được Trung tâm Hãng phim Trẻ cấp quyền độc quyền phổ biến các sản phẩm nghệ thuật âm nhạc trên các kênh truyền thông và nền tảng số, trong số đó rất nhiều tác phẩm âm nhạc cách mạng. Trong quá trình vận hành trên mạng xã hội để phục vụ công chúng, họ đã phát hiện VCPMC đã cố ý thực hiện các hành vi ngăn chặn, block, xóa bỏ các nội dung âm nhạc cách mạng trên nền tảng YouTube.
Các tác phẩm bị chặn phát hành bao gồm nhiều ca khúc cách mạng nổi tiếng có giá trị văn hóa - lịch sử như "Vì Nhân Dân Quên Mình", "Bài Ca Thống Nhất", "Hành khúc ngày và đêm" của tác giả Phan Huỳnh Điểu, và đặc biệt là tác phẩm "Đoàn Vệ Quốc Quân" thuộc album "Bài Ca Người lính Vol.2" do Trung tâm Hãng phim Trẻ đầu tư sản xuất.
Với những tài liệu đã có, cho thấy VCPMC đã nhận được tiền bản quyền cho chủ sở hữu quyền tác giả do VCPMC đại diện từ Youtube. Hình ảnh trên hệ thống Quản lý nội dung của Youtube (CMS Publishing) hiển thị rõ ràng VCPMC_CS hay chính là VCPMC đã nhận 100% quyền "Biểu diễn" và 100% quyền "Sao chép" tại Việt Nam từ Youtube bằng cách gắn/nhúng các quyền của mình vào bản ghi âm liên kết với video trên Youtube. Từ đó Youtube sẽ trả lại tiền bản quyền về cho VCPMC đối với các bài hát, các video mà VCPMC gắn quyền. Nói một cách dễ hiểu, tại sân chơi Youtube, khi VCPMC đã chấp nhận cuộc chơi của Youtube, thì tức là họ đã được tự động trả tác quyền đầy đủ và không được quyền gây khó khăn cho các chủ thể khai thác âm nhạc khác. Bất kỳ hành vi gây khó khăn cho chủ thể khác, dù là nhằm thu tiền thêm hoặc là dù với bất kỳ lý do gì cũng đều là trái quy định của sân chơi Youtube này.
Theo đơn vị quản lý sản phẩm âm nhạc này, mặc dù đã nhiều lần trao đổi với VCPMC về việc họ ngăn chặn phổ biến các bài hát một cách bất hợp lý nhưng VCPMC vẫn tiếp tục chặn các video âm nhạc cách mạng mà không đưa ra bất kỳ lý do hợp pháp nào.
Hình ảnh từ hệ thống CMS nhúng quyền thu tiền Quyền tác giả của Youtube.
Đáng chú ý, việc gây khó khăn cho công chúng tiếp cận những tác phẩm âm nhạc cách mạng này lại diễn ra đúng vào thời điểm nhạy cảm khi cả nước đang hướng tới sự kiện trọng đại: Kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4).
Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu: "Văn hóa là hồn cốt của dân tộc. Nói lên bản sắc của dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn" và đưa ra 06 nhiệm vụ trọng tâm để khắc phục những mặt hạn chế, tiếp tục xây dựng, chấn hưng và phát triển nền văn hóa của dân tộc. Xây dựng ngành công nghiệp âm nhạc và bồi dưỡng thẩm mỹ cho công chúng trẻ cũng là một nhiệm vụ quan trọng để làm nền tảng cho sự phát triển bền vững của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam.
Âm nhạc cách mạng không chỉ để giải trí, mà còn là một phương tiện truyền tải thông điệp về lòng đoàn kết, tình yêu quê hương và khát vọng tự do. Đặc biệt, âm nhạc là sự kết nối thế hệ trẻ với lịch sử dân tộc. Việc cản trở các tác phẩm âm nhạc cách mạng của VCPMC đến với đông đảo khán thính giả, trong đó phần nhiều là giới trẻ, nhất là trong dịp sự kiện trọng đại Kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4), cần phải được cơ quan quản lý xem xét và xử lý thấu đáo, để tìm ra một giải pháp hợp tình, hợp lý cho vấn đề tác quyền và nhu cầu thưởng thức văn hóa trong đó có yếu tố giáo dục truyền thống, nhất là cho thế hệ trẻ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!