Mỗi tên gọi làng, xã, huyện tồn tại đến hôm nay đều hàm chứa dấu ấn lịch sử, gắn liền với địa danh, nghề nghiệp, phong tục, tập quán của cộng đồng cư dân. Đó không chỉ là bản sắc riêng mà còn là ký ức chung, luôn được người dân trân trọng và gìn giữ. Những ngày qua, khi nhiều địa phương tiến hành sáp nhập, thành lập đơn vị hành chính mới, yếu tố văn hóa truyền thống trong việc đặt tên xã, phường đã được đặc biệt coi trọng và nhận được sự đồng thuận cao từ người dân.
Đặt tên cho xã mới không đơn thuần là thủ tục hành chính, mà còn là hành động mang nhiều ý nghĩa — bảo tồn di sản, tôn vinh truyền thống, gửi gắm niềm tin và kỳ vọng của cộng đồng trên nền tảng lịch sử. Một cái tên mới chính là sự khởi đầu, mở ra những trang ký ức mới trong đời sống tinh thần của cả một vùng đất.
Tại TP. Hồ Chí Minh, từ 273 đơn vị hành chính cấp xã, phường, thị trấn, sau sáp nhập chỉ còn 102 đơn vị. Nhiều địa danh cũ giàu giá trị lịch sử như Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn được đề xuất sử dụng đặt tên cho các đơn vị hành chính mới. Người dân bày tỏ sự vui mừng khi những tên gọi này không chỉ gợi nhớ quá khứ hào hùng mà còn gắn bó sâu sắc với tâm tư, tình cảm của cư dân thành phố.
Tại Quảng Nam, nhiều tên làng, dòng sông và di sản văn hóa nổi tiếng đã được lựa chọn để đặt tên cho các xã, phường mới sau sáp nhập, thể hiện sự trân trọng với giá trị lịch sử và văn hóa địa phương. Tiêu biểu như việc sáp nhập các xã Tam Lộc, Tam Phước, Tam Thành và Tam An thành một xã mới với tên gọi Tây Hồ. Đây không chỉ là một cái tên mang tính biểu tượng, mà còn gắn liền với quê hương của Cụ Phan Châu Trinh – một chí sĩ yêu nước vĩ đại của dân tộc vào đầu thế kỷ 20. Chính vì ý nghĩa sâu sắc đó, tên gọi Tây Hồ đã nhận được sự đồng thuận và ủng hộ mạnh mẽ từ người dân địa phương.
Ông Phan Văn Ba, Bí thư Đảng ủy xã Tam Lộc, Phú Ninh, Quảng Nam cho biết: "Việc đặt tên này, qua lấy ý kiến thì cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình ủng hộ rất cao và cũng kỳ vọng sau khi xã mới chính thức đi vào hoạt động vào ngày 1/7 theo chủ trương của Trung ương thì sẽ mở ra cơ hội, vận hội mới cho sự phát triển".
Nhiều địa phương trên cả nước đã chủ động lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân, từ đó có những điều chỉnh phù hợp trong việc đặt tên địa danh mới sau sáp nhập. Tại Đà Nẵng, theo kế hoạch ban đầu, ba phường Hòa Thuận Tây, Hòa Cường Bắc và Hòa Cường Nam thuộc quận Hải Châu sẽ được sáp nhập thành một phường mới với tên gọi là Hải Châu 3. Tuy nhiên, cách đặt tên theo số thứ tự sau tên địa danh đã khiến không ít người dân băn khoăn vì thiếu yếu tố văn hóa, gắn kết lịch sử.
Trước phản hồi từ cộng đồng, chính quyền thành phố Đà Nẵng đã nhanh chóng ban hành nghị quyết mới, điều chỉnh một số phương án đặt tên. Đồng thời, thành phố tiếp tục lấy ý kiến nhân dân để đảm bảo tên gọi mới vừa phù hợp về mặt hành chính, vừa gìn giữ bản sắc địa phương và nhận được sự đồng thuận rộng rãi trong cộng đồng.
Ông Diệp Dân Hùng, Nguyên Trưởng phòng Khoa giáo - Văn xã, Văn phòng UBND TP Đà Nẵng cho biết: "Người dân nói chung đa số họ muốn có cái tên mang tính chất đậm nét về văn hoá lịch sử của thành phố. Nhân cơ hội này đặt tên cho các phường xã mới là một hình thức vừa lưu giữ được truyền thống, vừa làm cho con cháu thế hệ mai sau nhớ đến quê hương của mình".
Người dân vui mừng vì những tên gọi cổ được khôi phục cho thấy việc gìn giữ bản sắc văn hóa có thể bắt đầu từ những điều giản dị. Đôi khi, chỉ một địa danh quen thuộc, một tên gọi thân thương, cũng đủ để tạo nên sợi dây gắn bó giữa quá khứ, hiện tại và tương lai
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!