Trong khi nhiều quốc gia còn đang thử nghiệm AI để hỗ trợ hành chính, thì Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã đi trước một bước: trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới sử dụng AI để soạn thảo luật mới.
Theo Financial Times, UAE không chỉ dùng AI để rà soát và điều chỉnh các bộ luật hiện hành, mà còn để tự động tạo ra các văn bản pháp lý hoàn toàn mới. Đây là cột mốc đáng chú ý trong hành trình tích hợp trí tuệ nhân tạo vào các quy trình quản lý nhà nước.
Chính phủ UAE cho biết họ sẽ sử dụng AI để phân tích tác động của luật pháp lên dân số và nền kinh tế, thông qua việc xây dựng một cơ sở dữ liệu kết hợp giữa văn bản pháp luật và dữ liệu công khai từ khu vực công. Mục tiêu của dự án là tăng tốc độ lập pháp lên khoảng 70% so với phương thức truyền thống, đồng thời đảm bảo luật có thể được cập nhật linh hoạt theo thực tế xã hội. Tiểu vương Dubai, Sheikh Mohammad bin Rashid Al Maktoum, cũng khẳng định rằng hệ thống lập pháp vận hành bằng trí tuệ nhân tạo sẽ thay đổi hoàn toàn cách con người tạo ra luật – khiến toàn bộ quy trình trở nên nhanh hơn và chính xác hơn.
Trên thực tế, nhiều quốc gia khác cũng đang ứng dụng AI trong các lĩnh vực hành chính – nhưng chủ yếu chỉ ở mức hỗ trợ. Singapore sử dụng AI để rà lỗi trong văn bản và phát hiện chồng chéo giữa các quy định. Estonia phát triển hệ thống "thẩm phán ảo" xử lý các vụ kiện dân sự đơn giản. Tại Anh, một số cơ quan đang thử nghiệm mô hình ngôn ngữ lớn để phân tích dự thảo luật và đề xuất cải thiện cách diễn đạt. Tuy vậy, chưa có quốc gia nào chính thức trao cho AI vai trò chủ động trong việc tạo ra các văn bản luật mới như cách mà UAE đang thực hiện.
Việc đưa AI vào quá trình viết luật mang lại nhiều lợi ích không chỉ ở tốc độ. AI có thể hỗ trợ tạo ra dự thảo ban đầu một cách nhanh chóng, phân tích mối liên hệ giữa các quy định hiện hành, và phát hiện những điểm mâu thuẫn trong hệ thống pháp lý. Với khả năng xử lý dữ liệu lớn, AI còn giúp đánh giá tác động của các dự thảo luật lên xã hội và kinh tế thông qua mô phỏng kịch bản. Trong môi trường pháp lý ngày càng phức tạp, việc cập nhật luật kịp thời là một thách thức lớn, và AI có thể đóng vai trò như một công cụ duy trì tính linh hoạt của hệ thống.
Hiện tại, UAE chưa công bố cụ thể họ sẽ sử dụng mô hình trí tuệ nhân tạo nào. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia công nghệ dự đoán rằng họ có thể kết hợp các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT hoặc Claude để soạn thảo văn bản pháp luật bằng ngôn ngữ tự nhiên, cùng với hệ thống học máy để phân tích dữ liệu xã hội, và những nền tảng AI logic biểu tượng – vốn được đánh giá cao trong việc xây dựng các chuỗi lập luận chặt chẽ theo kiểu "nếu – thì", rất phù hợp với cấu trúc pháp lý.
Dù vẫn còn nhiều câu hỏi cần được giải đáp, đặc biệt về cách vận hành thực tế và vai trò của con người trong quy trình mới, bước đi của UAE có thể mở ra một kỷ nguyên lập pháp hoàn toàn khác. Đó là nơi công nghệ không chỉ giúp xử lý công việc nhanh hơn, mà còn định hình lại cách luật pháp được tạo ra, áp dụng và cập nhật trong một thế giới đang chuyển động với tốc độ không ngừng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!