Trong thế giới của những cú click chuột, lợi nhuận lớn từ các hoạt động kinh tế số và sự dễ dãi trong kiểm soát chất lượng nội dung trên các nền tảng mạng xã hội đã dẫn đến sự bùng nổ số lượng KOL, KOC tại Việt Nam. Tuy nhiên, số lượng chưa đi kèm với chất lượng. Lướt trên các nền tảng mạng xã hội, người dùng dễ dàng bắt gặp những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng trên mạng. Không chỉ giới hạn trong giới giải trí như ca sĩ, diễn viên, người mẫu…, họ còn bao gồm cả những người sáng tạo nội dung số trên mạng, những người tiêu dùng có sức ảnh hưởng lớn trên thị trường tham gia thử nghiệm các dịch vụ, sản phẩm thu hút lượng lớn người theo dõi.
Bên cạnh những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng góp phần chia sẻ nhiều tri thức và kinh nghiệm sống hữu ích, lan tỏa lối sống tích cực, còn có một bộ phận không nhỏ những người chưa ý thức hết trách nhiệm của mình. Để tăng lượng người theo dõi, thu hút quảng cáo, họ sẵn sàng phát tán các nội dung thô tục, xấu độc và tranh cãi. Gần đây nhất, sự việc một số KOL, KOC đứng ra kêu gọi từ thiện, phóng đại công năng sản phẩm của một số người nổi tiếng bị chính cộng đồng mạng phanh phui. Theo thống kê chưa đầy đủ, năm 2024 có khoảng 200.000 KOL hoạt động trên nền tảng mạng xã hội Việt Nam, tăng gấp bốn lần so với năm 2022.
Việc ban hành quy chuẩn hoạt động cho các KOL, KOC sẽ góp phần gạn đục khơi trong, cổ vũ những người làm đúng làm tốt, hạn chế những lời xin lỗi không đáng có và các hành động vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết, thiếu trách nhiệm. Tại Việt Nam, ước tính trong năm 2023 các KOL, KOC đã tạo ra gần 76 triệu USD dựa trên tầm ảnh hưởng của họ. Con số này sẽ còn tăng lên và việc bổ sung những quy định rõ ràng về pháp lý sẽ tạo ra môi trường hoạt động lành mạnh cho đội ngũ này hoạt động.
“Để giải quyết thì cần phải có một cách tiếp cận tương đối trọn vẹn chứ không phải chỉ xử phạt. Nó là biện pháp đi qua bốn bước, đó là đào tạo, truyền thông, xử phạt, tuyên truyền” - ông Nguyễn Đình Thành, Chuyên gia truyền thông văn hóa chia sẻ - “Ngay cả những người có ảnh hưởng ngoài xã hội cũng phải học để biết về pháp luật. Phải đa dạng hóa các hình thức xử phạt ví dụ như phạt gấp đôi giá trị hợp đồng mà họ nhận được, nhận 500 triệu đồng thì bị phạt 1 tỷ đồng”.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành bộ Quy tắc ứng xử cho các nghệ sĩ, người có ảnh hưởng hoạt động trên mạng xã hội. Dự thảo Luật Quảng cáo sửa đổi dự kiến cũng sẽ bổ sung những quy định riêng cho những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội. Nhiều quốc gia trên thế giới đã siết chặt hoạt động của lực lượng này bằng các quy định pháp lý cụ thể.
Với sức ảnh hưởng của mình, mỗi KOL, KOC cần phải đề cao trách nhiệm với cộng đồng. Mỗi hành động thiếu trách nhiệm không chỉ làm sụp đổ hình ảnh của chính mình mà còn bị công chúng tẩy chay.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!