Ông Craig McNamara, con trai của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert McNamara, trong một cảnh phim "Cuộc đọ sức của ý chí".

“Cuộc đọ sức của ý chí” nằm trong khung phim VTV Đặc biệt. Bộ phim gồm 2 tập,  dự kiến sẽ được phát sóng trên kênh VTV1 vào 20h10 ngày 25/4 và 30/4 – nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. “Cuộc đọ sức của ý chí” được thực hiện bởi ê-kíp của Ban Truyền hình Đối ngoại, Đài THVN.

Nói về bộ phim trước ngày phát sóng, nhà báo Lê Hoàng Linh - đại diện cho ê-kíp "Cuộc đọ sức của ý chí" cho biết: “Qua góc nhìn của người Mỹ, bộ phim sẽ khắc hoạ nên một cách chân thực và sống động sự kiên gan anh dũng, ý chí quật cường của quân và dân Việt Nam, tầm nhìn vượt thời đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh và những nhà lãnh đạo Việt Nam kiệt xuất đã dám đương đầu với siêu cường quân sự số một thế giới để tạo nên một mốc son chói lọi trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, làm rung chuyển thế giới”. 

"Kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước là một dịp hiếm có. Bộ phim tài liệu sẽ phải nói được những góc nhìn của nửa thế kỷ, nhưng không được lặp lại với bất kỳ những điều đã làm trước đó".

Ê-kíp thực hiện "Cuộc đọ sức của ý chí". (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

"Chúng tôi được chỉ đạo làm một bộ phim tầm cỡ - nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước" - nhà báo Lê Hoàng Linh nhớ lại mốc thời gian anh và ê-kíp quyết định thực hiện bộ phim này - "Nhưng yêu cầu được đặt ra là không được trùng lặp với những bộ phim trước đó. Và đó thực sự là một yêu cầu quá khó".

"Như chúng ta đã biết, cuộc chiến tranh này đã có quá nhiều bộ phim làm về nó, cả trong và ngoài nước" - nhà báo Lê Hoàng Linh nói tiếp - "Và khán giả cũng được xem phim về nội dung này rất nhiều rồi. Vậy, bộ phim của chúng tôi có gì để người ta đáng để chờ đợi và có gì khác biệt, mới mẻ?". 

"Câu hỏi đấy khiến cho ê-kíp rất trăn trở suy nghĩ và cuối cùng chúng tôi đã chọn được nhân vật của mình - Craig McNamara, con trai của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert McNamara – một nhân vật lịch sử trong cuộc chiến mà bộ phim của chúng tôi làm".

Nhà báo Lê Hoàng Linh và nhân vật chính của phim "Cuộc đọ sức của ý chí" - ông Craig McNamara, con trai của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert McNamara. (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

"Từ quá trình chọn được nhân vật, lên đề cương rồi thuyết phục nhân vật lại là các một hành trình khác nữa - gian nan không kém" - nhà báo Lê Hoàng Linh nói tiếp. 

"Lòng tin là cái rất khó có được ngay lập tức nên Craig cũng mất nhiều thời gian để xem xét. Bản thân ê-kíp cũng phải thuyết phục bằng lòng chân thành cũng như bằng những tác phẩm từ trước đến nay mình làm. Tôi nghĩ, ở vai trò của ông ấy thì sự lo lắng ấy có thể hiểu được. Craig mong manh và dễ bị tổn thương, sợ mình bị lợi dụng và bản thân câu chuyện của ông ấy cũng rất nhạy cảm. Nên ông ấy cũng rất cẩn trọng trong việc chọn ai để kể câu chuyện của mình. Nên việc thuyết phục rất mất thời gian. Thậm chí ngay cả khi nhận lời rồi, ê-kíp mua vé rồi, 3 ngày trước khi bay ông ấy lại đổi ý, nói không làm việc nữa và sẵn sàng trả lại tiền vé máy bay mà chúng tôi đã bỏ ra".

Theo nhà báo Lê Hoàng Linh, để thuyết phục được Craig, ê-kíp của anh phải đi thuyết phục nhiều người khác: "Ông ấy chấp nhận khi có những người khác nữa tham gia cùng, ông ấy cần chỗ dựa về mặt tinh thần. Nhưng ngay cả khi đồng ý, Craig cũng chỉ đồng ý quay ở Mỹ, không có gì chắc chắn sẽ đến Việt Nam để quay tiếp. Vì thế, toàn bộ ê-kíp luôn ở trong trạng thái căng thẳng. Vì không chắc chắn nên chúng tôi phải cố gắng quay hết mọi thứ bên Mỹ để có được những cái mình muốn. Và rất may mắn, sau thời gian quay cùng nhau, nhân vật cảm thấy có sự kết nối chặt chẽ với ê-kíp, tin tưởng ê-kíp và đồng ý về Việt Nam theo chương trình của mình".

Những ngày tác nghiệp tại Mỹ. (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

Craig McNamara đã có 8 ngày quay ở Việt Nam cùng ê-kip phim và trong 8 ngày này, họ đã di chuyển đến 6 tỉnh, thành phố. Quãng đường di chuyển rất nhiều, và ê-kíp "Cuộc đọ sức của ý chí" đã đi hết tất cả những di sản chiến tranh – nơi có gắn với bố của nhân vật, ông Robert McNamara trong thời gian chiến tranh như bãi biển Đà Nẵng, hàng rào điện tử McNamara, sân bay Tà Cơn, Khu căn cứ B1 Hồng Phước, Ia Đrăng…

"Tập 1 của bộ phim phát sóng vào 25/4 sẽ đi theo hành trình của ông Robert McNamara và lý giải tại sao người Việt Nam có thể thắng được cuộc chiến ấy. Và tập 2 của phim, phát sóng vào đúng ngày 30/4, sẽ là hành trình của người con - Craig McNamara. Hành trình này là hành trình chuyển biến tâm lý của một cậu bé - con của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trở thành một người phản chiến, phản đối lại cuộc chiến tranh của bố mình, cuộc chiến tranh mà bố mình là người nhạc trưởng". 

Sau những ngày ghi hình ở Mỹ, Craig McNamara đã có 8 ngày quay ở Việt Nam cùng ê-kíp của Ban Truyền hình Đối ngoại, Đài THVN. (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

Kết thúc chia sẻ, nhà báo Lê Hoàng Linh nói: "Bộ phim "Cuộc đọ sức của ý chí" mở ra một điều lớn hơn là sự mâu thuẫn sâu sắc trong các gia đình Mỹ, đi sâu vào mặt tâm lý của các nhân vật. Câu chuyện của hai bố con nhà Craig cũng chính là câu chuyện của nước Mỹ".

Trong một sự kiện diễn ra vào đầu tháng 3 vừa qua, ông Craig đã bày tỏ quan điểm của mình: "Đối với tôi, trong 8 năm làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, những quyết định của bố tôi là không thể sửa chữa được. Không những vậy, những quyết định ấy còn không thể khắc phục được, như lệnh ký rải chất độc da cam với hơn 13 triệu lít chất độc xuống Việt Nam".

"Tôi nghĩ ông phải có trách nhiệm với những quyết định của mình đã gây ra hậu quả với người dân Việt Nam" - ông Craig nói tiếp - "Luôn có sự khác biệt trong suy nghĩ của tôi và bố, và cuốn hồi ký giúp tìm ra sự hòa giải giữa tôi và ông. Tôi rất vui được thông báo Nhà xuất bản Trẻ sẽ xuất bản phiên bản tiếng Việt cuốn sách của tôi vào tháng 4. Tôi nghĩ việc để cuốn sách đến với bạn đọc Việt Nam cũng quan trọng như việc cuốn sách ra mắt ở Mỹ".

Cách đây 50 năm, với thắng lợi vĩ đại của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam đã giành thắng lợi hoàn toàn sau hơn 20 năm. Đây là cuộc đấu trí, đấu lực căng thẳng và dai dẳng nhất trong thế kỷ 20, giữa một siêu cường mạnh nhất hành tinh và một dân tộc mà khát vọng độc lập, tự do đã được minh chứng qua hàng thế kỷ chống giặc ngoại xâm.

Chiến thắng này đã đặt ra câu hỏi: Vì sao người Mỹ lại thua? 

Bộ Quốc phòng Mỹ Robert McNamara. (Ảnh chụp màn hình)

Đó là câu hỏi đã tốn không biết bao nhiêu giấy mực của các nhà sử học và chính những người đã gây ra cuộc chiến tranh này trong suốt nửa thế kỷ qua. Robert McNamara, Bộ Quốc phòng Mỹ trong giai đoạn 1961-1968, người được mệnh danh là “kiến trúc sư trưởng” của cuộc chiến, dù đã viết tận 2 cuốn hồi ký về “tấn thảm kịch Việt Nam” để cố gắng bao quát hết tất cả những sai lầm mà Mỹ đã mắc phải.

Bộ Quốc phòng Mỹ Robert McNamara. (Ảnh chụp màn hình)

Ông Craig và o du kích Hoàng Thị Chẩm cùng ông Nguyễn Minh Kỳ (nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị), những người đã phá được hàng rào điện tử McNamara tại Quảng Trị.

Giờ đây, với độ lùi tròn nửa thế kỷ, nhiều tài liệu được giải mật từ cả hai phía đã hé lộ nhiều góc khuất chưa được đề cập trong cuộc chiến và giúp thế hệ đi sau có thể lý giải rõ ràng hơn những nguyên nhân cốt lõi mà đội quân nhà nghề số một thế giới lại thua trận trước một quốc gia nhỏ bé, và bị đánh giá yếu hơn rất nhiều lần; đồng thời làm sáng tỏ logic trong cách thức tiến hành chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của những người Việt Nam đã ngoan cường và kiên định theo đuổi đến cùng sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Bộ phim “Cuộc đọ sức của ý chí” sẽ là hành trình của Craig McNamara - con trai của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert McNamara, tác giả của cuốn sách “Vì cha của chúng ta đã nói dối - Hồi ký sự thật và gia đình, từ Việt Nam đến ngày nay” - tìm lại sự thật của cuộc chiến. Bên cạnh việc kể lại toàn bộ quá trình chứng kiến cha mình tham gia vào việc hoạch định chiến lược và tiến hành chiến tranh, ông Craig sẽ đi tìm trong các kho lưu trữ, phỏng vấn các nhân chứng, đi đến tận nơi những di sản chiến tranh của cha mình tại Việt Nam để tìm ra nhân tố X, nhân tố bí ẩn về quân đội và nhân dân Việt Nam mà Robert McNamara đã đau đầu không thể tính toán nổi trong phép tính chiến tranh của mình để rồi nhận về kết cục cay đắng. 

Bên cạnh đó, sự chia rẽ ở ngay trong lòng nước Mỹ và bi kịch trong chính gia đình McNamara cũng sẽ được kể lại một cách cận cảnh khi Craig trải lòng về quá trình chuyển biến trở thành một người tham gia mạnh mẽ vào phong trào phản chiến, phản đối chính cuộc chiến mà cha mình là nhân vật hàng đầu xây dựng và điều hành. Ông Craig cũng sẽ thay cha mình có lời xin lỗi đối với nhân dân Việt Nam, điều mà cha ông chưa bao giờ dám làm trong cuộc đời của mình. 

Ông Craig gặp lại những nhân chứng lịch sử và những người bị ảnh huưởng bởi cuộc chiến năm xưa. (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

(Ảnh: Nhân vật cung cấp)

Bộ phim “Cuộc đọ sức của ý chí” sẽ theo chân Craig McNamara - nhà nông học, con trai Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara - lục tìm lại tư liệu của cha mình, phỏng vấn nhiều nhân vật có vai trò quan trọng trong cuộc chiến cũng như các nhà sử học như: Trung tướng Robert Gard - trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara; Frank Snepp - chuyên viên phân tích chiến lược CIA, người đưa Nguyễn Văn Thiệu rời Sài Gòn vào ngày 30/4/1975, tác giả “Decent Interval - Cuộc tháo chạy tán loạn”; Errol Morris - đạo diễn đạt giải Oscar với phim tài liệu “The Fog of War - Sương mù chiến tranh”; Ron Kovic - cựu chiến binh Hoa Kỳ, tác giả tiểu thuyết “Born on the Fourth of July - Sinh ngày 4/7” đã được chuyển thể thành bộ phim nổi tiếng cùng tên đạt giải Oscar; Fredrik Logevall - giáo sư sử học tại Đại học Harvard, đạt giải thưởng Pulitzer với tác phẩm “Embers of War: The Fall of an Empire and the Making of America’s Vietnam - Những đốm lửa tàn của cuộc chiến và sự hình thành của Việt Nam”; Frances Fitzgerald - một trong ba nữ phóng viên chiến trường đầu tiên trong cuộc chiến tranh Việt Nam, đạt giải Pulitzer với tác phẩm “Fire in the Lake - Lửa trong lòng hồ”…

Những nhân vật xuất hiện trong phim "Cuộc đọ sức của ý chí". (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

Bên cạnh đó, bộ phim còn có sự xuất hiện của Patricia Ellsberg - phu nhân của “người đàn ông nguy hiểm nhất nước Mỹ” Daniel Ellsberg, người đã gây chấn động thế giới khi tung ra Hồ sơ Lầu Năm Góc (The Pentagon Papers) năm 1971; Robert Rosenthal - nhà báo, người tham gia tung ra Hồ sơ Lầu Năm Góc (The Pentagon Papers) năm 1971; Ron Haeberle - nhiếp ảnh gia chụp loạt bức ảnh về thảm sát Mỹ Lai năm 1968; John Kent - sĩ quan hải quân Hoa Kỳ, người đã từ chối thực hiện các phi vụ ném bom tại Việt Nam và sau đó tham gia vào phong trào phản chiến; Andy Rusk - cháu nội của ngoại trưởng Dean Rusk, người đã chứng kiến cha mình là Richard Rusk tự tử trước chuyến đi thăm lại Việt Nam lần đầu tiên; Paul Hendrickson - nhà báo, giáo sư tại Đại học Pennsylvania, tác giả cuốn sách “The Living and the Dead: Robert McNamara and Five Lives of a Lost War - Người sống và người chết: Robert McNamara và 5 cuộc đời của một cuộc chiến thất bại”…

Đặc biệt, phim cũng có sự xuất hiện của ông Võ Điện Biên - con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp; Thượng tướng Võ Tiến Trung - Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Giám đốc Học viện Quốc phòng; PGS.TS. Đại tá Hồ Sơn Đài, chủ biên và đồng soạn giả của gần trăm công trình nghiên cứu về đề tài lịch sử, nhất là lịch sử quân sự ở Nam bộ; và PGS.TS. Đại tá Trần Ngọc Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự.

Thượng tướng Võ Tiến Trung là một nhân vật trong "Cuộc chiến của ý chí".

Để tăng tính hấp dẫn cho câu chuyện, bộ phim sẽ khai thác những kho tư liệu khổng lồ và cung cấp những thông tin bí mật mà khán giả gần như rất ít có cơ hội được tiếp cận, hoặc được nhắc đến một cách chưa đầy đủ trước đây, như hơn 7000 trang bộ “Tài liệu Lầu Năm Góc”, một bộ tài liệu tuyệt mật mà nhóm nghiên cứu của Bộ Quốc phòng Mỹ thực hiện ngay trong giai đoạn cuộc chiến đang diễn ra, trong đó cung cấp bức tranh toàn cảnh về quá trình can thiệp và sa lầy của Mỹ tại Việt Nam từ năm 1945-1968, các bằng chứng cho thấy giới chức Mỹ đã lừa dối chính người dân Mỹ về sự kiện Vịnh Bắc Bộ và chi tiết từng giai đoạn mà nước Mỹ tiến hành âm mưu xâm lược Việt Nam…

Bộ phim cũng khai thác hệ thống các tư liệu nằm tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II và Trung tâm Lưu trữ Bộ Quốc phòng, cũng như các văn kiện của Đảng và Quân đội, mà trực tiếp là Bộ Tổng Tham mưu.

Ê-kíp phim "Cuộc đọ sức của ý chí". (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

"Cuộc đọ sức của ý chí” nằm trong khung phim VTV Đặc biệt, sẽ được phát sóng tập đầu tiên vào ngày 25/4 lúc 20h10 và tập 2 sẽ được phát sóng cùng khung giờ vào ngày 30/4 trên kênh VTV1. Mời các bạn đón xem! 

___

Người thực hiện: Tiêu Trang Ngọc Bảo.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!