Vào lúc 23h10 ngày 11/3 (giờ địa phương), SpaceX đã phóng thành công tên lửa Falcon 9 từ Căn cứ Lực lượng Không gian Vandenberg, California, mang theo kính viễn vọng SPHEREx và sứ mệnh PUNCH của NASA. Đây là cột mốc quan trọng trong hành trình khám phá vũ trụ, mở ra những nghiên cứu sâu hơn về dải Ngân Hà và gió Mặt Trời.
SPHEREx là kính viễn vọng chuyên khảo sát sự tiến hóa của vũ trụ và tìm kiếm các phân tử thiết yếu cho sự sống như nước, carbon dioxide, carbon monoxide... trong những đám mây khí và bụi.
Trong hành trình kéo dài hơn 2 năm, SPHEREx sẽ dành hơn hai năm quay quanh Trái Đất ở độ cao 650 km, thu thập dữ liệu về hơn 450 triệu thiên hà. Trong vòng 6 tháng đầu, SPHEREx sẽ tạo bản đồ toàn cảnh bầu trời với độ chi tiết chưa từng có. Dữ liệu thu thập sẽ giúp các nhà khoa học tìm hiểu về sự hình thành các nguyên tố đầu tiên và quá trình tái ion hóa - một trong những bí ẩn lớn của vũ trụ sơ khai.
SPHEREx sẽ tạo ra một tấm bản đồ bầu trời với 102 màu hồng ngoại - ánh sáng vô hình với mắt người nhưng lý tưởng để nghiên cứu các ngôi sao và thiên hà; khám phá các đám mây phân tử, nơi các hành tinh có thể hình thành từ những hạt bụi chứa băng nước, tương tự nguồn gốc đại dương trên Trái Đất.
Theo Jamie Bock, nhà nghiên cứu chính của dự án tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL), đây là nhiệm vụ đầu tiên lập bản đồ toàn bộ bầu trời với nhiều dải màu như vậy.
PUNCH gồm 4 vệ tinh nhỏ cỡ vali bay quanh Trái Đất, nghiên cứu vành nhật hoa (corona) - lớp khí quyển nóng ngoài cùng của Mặt Trời, và gió Mặt Trời (các hạt tích điện phát ra từ Mặt Trời).
PUNCH sẽ tạo ra hình ảnh 3D của quá trình chuyển đổi từ vành nhật hoa thành gió Mặt Trời, giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn cách bão Mặt Trời hình thành - hiện tượng có thể gây gián đoạn hệ thống vệ tinh và lưới điện trên Trái Đất.
Đặc biệt, nhiệm vụ này sẽ quan sát Mặt Trời trong chu kỳ cực đại - giai đoạn hoạt động mạnh nhất trong chu kỳ 11 năm, khi các vụ nổ và bão từ diễn ra thường xuyên hơn.
Việc phóng SPHEREx và PUNCH cùng lúc được nhận định là sẽ giúp giảm chi phí nhưng vẫn tối đa hóa lượng thông tin khoa học thu được. Ngoài ra, SPHEREx sẽ hoạt động song song với Kính viễn vọng James Webb và Parker Solar Probe, tạo thành bộ ba nghiên cứu vũ trụ toàn diện, từ những chi tiết vi mô đến bức tranh vĩ mô.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!