Sinh viên và giảng viên tập trung tại khuôn viên trường Đại học California ở Berkeley để phản đối chính quyền Trump (Ảnh: AP)
Tuyên bố này được các Hiệu trưởng đến từ các trường như: Princeton, Brown, Harvard, Columbia, Đại học Hawaii, Cao đẳng Cộng đồng Tiểu bang Connecticut… ký. Tuyên bố chỉ trích "sự can thiệp chính trị và lạm quyền chưa từng có của chính phủ hiện đang gây nguy hiểm cho giáo dục đại học của Mỹ", lên án nỗ lực chưa từng có của chính quyền Trump nhằm trục xuất sinh viên quốc tế. Động thái này diễn ra sau khi Đại học Harvard cáo buộc chính phủ đe dọa tính độc lập của trường.
Trong tuyên bố, các Hiệu trưởng trường đại học cũng như lãnh đạo của một số tổ chức giáo dục cho biết họ "có chung tiếng nói" và mong muốn được "đối thoại mang tính xây dựng" với chính quyền.
"Chúng tôi sẵn sàng đón nhận các cải cách hợp lý và không phản đối giám sát từ chính phủ theo đúng thẩm quyền. Tuy nhiên, chúng tôi buộc phải phản đối hành vi can thiệp quá mức vào đời sống của sinh viên, giảng viên và nhân viên đang học tập, làm việc trong khuôn viên các trường đại học" - tuyên bố nhấn mạnh.
Nhà Trắng chưa lên tiếng bình luận về tuyên bố này.
Vụ kiện của Đại học Harvard diễn ra sau khi chính quyền tuyên bố sẽ đóng băng 2,3 tỷ USD tiền tài trợ liên bang, phần lớn là tiền tài trợ nghiên cứu từ Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh. Không chỉ vậy, chính quyền của Tổng thống Trump còn đưa ra các đe dọa khác như rút tư cách miễn thuế và giới hạn tuyển sinh sinh viên quốc tế. Tổng thống Mỹ Donald Trump trước đó đã gây sức ép nhằm buộc Đại học Harvard phải cải tổ học thuật và quản lý nhằm giải quyết làn sóng bài xích Do Thái, sau các cuộc biểu tình phản đối chiến sự Gaza và ủng hộ Palestine do sinh viên và nhân viên trường tổ chức hồi năm 2024.
Cho đến nay, chính quyền Trump chỉ tạm dừng hoặc đe dọa tạm dừng hàng tỷ USD tiền tài trợ liên bang - vốn rất quan trọng đối với hoạt động của một số trường đại học, bao gồm Columbia, Harvard, Đại học Pennsylvania và Princeton. Các động thái này là một phần trong nỗ lực của chính quyền nhằm "loại bỏ tận gốc" chủ nghĩa bài Do Thái trong các trường đại học.
Tháng trước, Đại học Columbia đã nhượng bộ một danh sách các yêu cầu của chính quyền Trump để đổi lấy việc bắt đầu các cuộc đàm phán nhằm khôi phục nguồn tài trợ. Sự chấp thuận của trường đại học có trụ sở tại New York đã gây phẫn nộ trong cộng đồng giáo dục đại học. Một tuần sau, Hiệu trưởng tạm quyền của Đại học Columbia vào thời điểm đó, Katrina A. Armstrong, đã từ chức.
Việc ký tên vào tuyên bố thể hiện sự đồng lòng của lãnh đạo các trường cao đẳng, đại học, tổ chức giáo dục. Sau đơn kiện của Đại học Harvard, các hiệp hội và tổ chức giáo dục đại học cũng đệ đơn kiện về việc cắt giảm tiền tài trợ liên bang.
Tại cuộc họp thứ hai của Hiệp hội Cao đẳng và Đại học Mỹ (AAC&U) hôm 21/4, khoảng 120 nhà lãnh đạo trường đại học cũng đã thảo luận về những bước đi tiếp theo, bao gồm nỗ lực kêu gọi sự ủng hộ từ cộng đồng và giới kinh doanh, để bảo vệ quyền tự do học thuật.
Chủ tịch của AAC&U nói rằng tuyên bố chung chỉ là sự khởi đầu và nhằm mục đích "báo hiệu rằng điều gì đang bị đe dọa, rủi ro nào sẽ xảy ra nếu sự xâm phạm quyền tự do học thuật vẫn tiếp tục".
Trong những tuần gần đây, chính quyền Trump cũng thu hồi hàng trăm thị thực du học của sinh viên nước ngoài, nhiều người trong số họ là người Trung Đông. Các cơ quan quản lý di trú cũng đã bắt giữ sinh viên nước ngoài, một số người trong đó đã tham gia vào các cuộc biểu tình ủng hộ người Palestine tại các trường đại học vào năm 2024.
Theo Viện Giáo dục quốc tế, Mỹ hiện có hơn 1,1 triệu sinh viên quốc tế, chiếm khoảng 6% tổng số sinh viên đại học toàn quốc - một lực lượng quan trọng đang đứng trước những rủi ro ngày càng lớn do chính sách liên bang thay đổi.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!