Tổng thống Trump bắt tay Tổng thống Putin tại Hội nghị thượng đỉnh G20, tháng 6/2019. (Ảnh: TASS)
Washington từng bước thay đổi chính sách với Nga
Kể từ khi nhậm chức tổng thống Mỹ nhiệm kỳ thứ hai, ông Donald Trump đã có nhiều bước đi đảo ngược chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Nga, theo cách "ngày càng phản ánh lợi ích của Nga".
Ông Trump từng nói rằng, không có lợi khi để Nga và Trung Quốc hợp tác. Đó có lẽ là lý do để ông cố gắng tác động Ukraine nhượng bộ để đạt được một thỏa thuận hòa bình lâu dài với Nga.
Trong năm nay, hai cuộc điện đàm giữa Tổng thống Nga Putin và ông Trump được công bố vào ngày 12/2 và ngày 18/3, nhưng có nhiều đồn đoán rằng họ có thể đã liên lạc với nhau thường xuyên hơn thế. Có bài báo nói rằng hai người đã nói chuyện qua điện thoại trước khi ông Trump đắc cử vào cuối năm ngoái.
Dư luận quốc tế đang ngóng chờ một cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ. (Ảnh: TASS)
Và trong các cuộc trò chuyện qua điện thoại đó, ngoài việc giải quyết hòa bình, các chi tiết nói chung mà họ đề cập, là sự cải thiện trong quan hệ song phương. Đã có những chuyển dịch tích cực khi hai nhà lãnh đạo nói về các thỏa thuận kinh tế lớn. Bởi, theo Tổng thống Trump, có ba hoặc bốn cường quốc trên thế giới và Mỹ nên đứng ở vị trí số 1.
Quan hệ Mỹ - Nga: Những chuyển dịch tích cực
Dù có những tranh cãi nhất định và phản ứng khác nhau của các đồng minh của Mỹ liên quan các chuyển dịch chính sách mới đây giữa Mỹ với Nga, cuộc điện đàm giữa Tổng thống Mỹ và Tổng thống Nga, cùng các chuyển động ngoại giao giữa hai nước được đánh giá là dấu hiệu "tan băng" trong quan hệ song phương, mở ra cơ hội quan trọng hướng tới cải thiện quan hệ giữa Moscow và Washington.
Và mặc dù hai nhà lãnh đạo chưa có kế hoạch gặp mặt trực tiếp song việc tái thiết lập các cơ chế đối thoại ở nhiều cấp độ khác nhau cho thấy việc sớm bình thường hóa quan hệ song phương là khả thi. Điều này có ý nghĩa quan trọng không chỉ với điểm nóng xung đột Ukraine mà với an ninh và ổn định toàn cầu. Tuy nhiên, chuyển dịch có được duy trì bền vững hay chỉ là một động thái tình thế thì vẫn là một câu hỏi.
Trong khi bộ phận nghiên cứu thuộc Hạ viện Anh cho biết chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đã mềm mỏng hơn trong cách tiếp cận với Nga ở các lĩnh vực khác, như việc chuyển sang giải tán nhiều lực lượng đặc nhiệm chống Nga trên không gian mạng. Trước đó, dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden, các lực lượng đặc nhiệm mạng chuyên biệt đã được thành lập trong Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ và Bộ Tư lệnh không gian mạng của Mỹ, nhằm chống lại các cuộc tấn công mạng theo thời gian thực của Nga.
Phái đoàn Nga - Mỹ có cuộc hội đàm kín tại Riyadh, Saudi Arabia, ngày 18/2/2025. (Ảnh: AP)
Cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin dự kiến sẽ diễn ra như là kết quả trực tiếp của sự thiết lập lại quan hệ này, mặc dù khung thời gian vẫn chưa rõ ràng.
Khi đánh giá tổng hợp về quan hệ Mỹ - Nga trong một mối quan hệ rộng lớn hơn liên quan tình hình Ukraine và khu vực châu Âu, trang News Break nhận định, cách tiếp cận của Tổng thống Donald Trump đối với Nga được nhận định là sự pha trộn từ quan hệ cá nhân và chủ nghĩa thực dụng. Do đó, quan điểm, chính sách của các nhà lãnh đạo sẽ tiếp tục định hình các vấn đề quốc tế, từ vấn đề Ukraine đến các thay đổi địa chính trị khác.
Theo Giáo sư Stanislav Tkachenko, Đại học tổng hợp St.Peterburg, các cuộc điện đàm đánh dấu một bước ngoặt tiềm tàng trong quan hệ song phương Nga - Mỹ. Mỹ hiện có vẻ đang tìm kiếm một cách tiếp cận thực dụng hơn. Tuy nhiên, câu hỏi là liệu sự tan băng này có đại diện cho một sự thay đổi chiến lược thực sự hay chỉ là một động thái chiến thuật của chính quyền Mỹ để quản lý nhiều cuộc khủng hoảng toàn cầu. Sự ổn định chiến lược sẽ là thước đo thực sự của quan hệ Mỹ - Nga thời gian tới. Đó sẽ là khả năng khôi phục các hiệp ước, thỏa thuận kiểm soát vũ khí, thay đổi thái độ thù địch, kiềm chế lẫn nhau.
Nga phản ứng thận trọng
Điện Kremlin hồi đầu tháng này cho biết phần lớn thay đổi trong chính sách đối ngoại Mỹ gần đây phù hợp với tầm nhìn của Nga, đề cao thiện chí song phương.
"Chính quyền mới ở Mỹ đang nhanh chóng thay đổi toàn bộ cấu trúc chính sách đối ngoại. Phần lớn thay đổi đều phù hợp với tầm nhìn của chúng tôi", người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết trong cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình quốc gia Nga Rossiya-1 ngày 2/3/2025.
Ngày 10/1/2025, Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã áp đặt gói trừng phạt mạnh nhất từ trước đến thời điểm đó, nhắm vào doanh thu từ dầu khí của Nga, trong một nỗ lực tạo đòn bẩy cho Ukraine. (Ảnh: AFP/Getty Images)
"Vẫn còn chặng đường dài phía trước, do những mối quan hệ song phương phức tạp đã chịu thiệt hại khổng lồ. Tuy nhiên, nếu Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Donald Trump giữ vững thiện chí chính trị, con đường này có thể rút ngắn và nhanh chóng dẫn đến thành công", ông Peskov bổ sung.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (ở giữa) tiết lộ rằng ông muốn để lại di sản như một "người hòa giải", không phải một "người chinh phạt". (Ảnh: Shutterstock)
Ngày 25/3, Tổng thống Donald Trump cho biết Mỹ đang xem xét dỡ bỏ thêm các lệnh trừng phạt đối với Nga nhằm đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Biển Đen. Phát biểu của ông Trump được đưa ra sau các cuộc đàm phán con thoi giữa Nga và Mỹ và Ukraine tại Saudi Arabia (Ả rập Xê út).
Nga và Ukraine đã đồng ý thực hiện lệnh ngừng bắn ở Biển Đen và cấm tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng. Để đảm bảo thỏa thuận này, Nhà Trắng ban đầu cam kết hỗ trợ khôi phục quyền tiếp cận thị trường toàn cầu của Nga đối với xuất khẩu nông sản và phân bón, giảm chi phí bảo hiểm hàng hải, đồng thời tăng cường tiếp cận các cảng và hệ thống thanh toán cho các giao dịch này.
Những diễn biến này đang cho thấy những bước đi nhỏ, nhưng về lâu dài, đó là bốn năm Tổng thống Donald Trump tại nhiệm. Ông Trump từng tiết lộ rằng ông muốn để lại di sản như một "người hòa giải", không phải một "người chinh phạt". Mặt khác, ông Trump cũng muốn hợp tác tích cực với Nga, nhất là liên quan vấn đề kiểm soát vũ khí hạt nhân. Đó là những bức tranh chiến lược lớn của Tổng thống Trump.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!