Một người phụ nữ Ukraine đang bế con trong lều tại biên giới Romania-Ukraine khi chạy tị nạn, tháng 2/2022. (Ảnh: AP)
Số liệu cập nhật của Liên Hợp Quốc cho biết dân số Ukraine đã giảm 8 triệu kể từ khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự toàn diện vào tháng 2/2022, gây ra một cuộc di cư và khiến tỷ lệ sinh giảm mạnh.
Theo bà Florence Bauer, người đứng đầu Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Đông Âu, cuộc xung đột với Nga đã biến tình hình nhân khẩu học vốn đã khó khăn thành một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hơn tại Ukraine.
"Tỷ lệ sinh đã giảm mạnh và hiện ở mức khoảng một trẻ em trên một phụ nữ, là một trong những tỷ lệ thấp nhất trên thế giới", bà Bauer cho biết. "Cần có tỷ lệ sinh là 2,1 trẻ em trên một phụ nữ để duy trì dân số ổn định", bà nói.
Ukraine, nơi có dân số hơn 50 triệu người khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, đã trải qua sự suy giảm dân số nghiêm trọng giống như hầu hết các nước láng giềng Đông Âu và Trung Á. Vào năm 2021, năm cuối cùng trước khi xảy ra xung đột, dân số của nước này chỉ còn khoảng 40 triệu người.
Người dân Ukraine sơ tán tránh xung đột sang Medyka, Ba Lan ngày 7/4/2022. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Tuy nhiên, theo người đứng đầu Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Đông Âu, để có thể tính toán chính xác tác động của chiến tranh đối với dân số Ukraine, cần phải đợi đến khi xung đột kết thúc, khi đó mới có thể tiến hành điều tra dân số đầy đủ.
Bà Bauer cho biết, tác động tức thời là ở nhiều khu vực tại Ukraine gần như không còn người dân, các ngôi làng chỉ còn người già và các cặp đôi không thể lập gia đình.
Phần lớn sự suy giảm dân số của Ukraine là do 6,7 triệu người tị nạn hiện đang sống ở nước ngoài, chủ yếu là ở châu Âu, trong đó Đức, Ba Lan và Cộng hòa Séc là những quốc gia có số lượng lớn nhất.
Số người tử vong do chiến tranh cũng là một yếu tố. Bà Bauer cho rằng: "Thật khó để có con số chính xác, nhưng ước tính dao động trong khoảng hàng chục nghìn thương vong".
Chính phủ Ukraine lo lắng, nhưng hy vọng rằng xung đột kết thúc sẽ mở ra thời kỳ bùng nổ sinh đẻ.
Trước thực trạng này, nhu cầu đông lạnh tinh trùng và trứng gia tăng mạnh ở Ukraine. Nhiều thường dân cũng đông lạnh trứng và tinh trùng, chờ thời điểm tốt hơn để sinh con.
Thủ thuật đông lạnh tinh trùng và trứng hiếm gặp trước xung đột, nay nhu cầu tăng như những làn sóng, mạnh hơn mỗi khi chiến sự ác liệt hơn.
Hiện tại, các phòng khám có phòng thí nghiệm ngầm và tất cả vật liệu di truyền được lưu trữ ở một địa điểm bí mật, cách xa mọi cuộc tấn công bằng thiết bay không người lái.
Nhu cầu đông lạnh tinh trùng và trứng gia tăng mạnh ở Ukraine.
Vào tháng 4/2024, Tổng thống Zelensky đã ký thông qua luật cho phép hạ độ tuổi huy động quân của nước này từ 27 xuống 25.
Huy động quân là vấn đề gây chia rẽ ở Ukraine, quốc gia chịu nhiều tổn thất về quân sự và kiệt sức sau hơn ba năm chiến sự với Nga. Quân đội Ukraine trong nhiều tháng đề nghị chính phủ cho động viên thêm quân để đối phó lực lượng Nga với quân số đông đảo hơn nhiều.
Tổng thống Zelensky hồi tháng 12/2023 cho biết quân đội Ukraine đề xuất huy động thêm tới 500.000 binh sĩ.
Tuy nhiên, hệ thống tuyển quân của Ukraine bị nhiều người nước này coi là bất công, kém hiệu quả và thường xuyên xảy ra tình trạng tham nhũng. Ukraine đang đối mặt tình trạng sụt giảm đáng kể số lượng người tình nguyện nhập ngũ và tình trạng trốn tòng quân ngày càng tăng.
Nước Nga với diện tích rộng lớn hơn nhiều, với dân số trước chiến tranh là hơn 140 triệu người, cũng chứng kiến tình hình nhân khẩu học vốn đã tồi tệ của mình xấu đi đáng kể từ khi sau cuộc chiến với Ukraine. Nước này ghi nhận tỷ lệ sinh thấp nhất kể từ năm 1999 trong 6 tháng đầu năm 2024, mức mà ngay cả Điện Kremlin cũng mô tả là "thảm khốc".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!