Rối loạn sự thích ứng và những hệ lụy

Khai thác bệnh sử, bệnh nhân có tăng huyết áp nhưng điều trị thường xuyên nên huyết áp ổn định, gia đình không ai mắc bệnh lý tâm thần. Bệnh nhân có tính cách hay lo lắng, cầu toàn. Khoảng 5 tháng trước khi vào viện, chồng làm ăn thua lỗ, nợ nần. Vì vậy, bệnh nhân bị căng thẳng, suy nghĩ về chuyện kinh tế gia đình, lo không trả nợ được. Đặc biệt, bệnh nhân thường xuyên rơi vào tình trạng hồi hộp trống ngực, lo lắng bất an, mệt mỏi, ít nói cười, ăn kém ngon miệng và sút 4kg trong 2 tháng.

Khi bị sút cân, bệnh nhân xuất hiện suy diễn là mình bị mắc ung thư nên đi khám, nhưng không phát hiện bệnh gì. Trước biểu hiện trên, các bác sĩ đã chuyển khám tâm thần. Tại Viện Sức khỏe tâm thần, sau khi thăm khám các bác sĩ xác định: bệnh nhân có rối loạn stress, có triệu chứng lo âu, trầm cảm… Từ kết quả thăm khám, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị rối loạn thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu, trầm cảm.

Bệnh nhân được nhập viện điều trị nội trú kết hợp nhiều liệu pháp điều trị, như dùng thuốc chống trầm cảm, giải lo âu, an thần kinh; đồng thời trị liệu tâm lý cá nhân, thư giãn luyện tập. Sau 3 tuần điều trị, các triệu chứng của bệnh thuyên giảm, người bệnh ăn ngủ được, nhận thức được stress và có giải pháp đối phó stress. Hiện bệnh nhân đã được ra viện và hẹn tái khám.

TS.BS Dương Minh Tâm, Trưởng Đơn vị Điều trị các rối loạn liên quan Stress cho biết, rối loạn sự thích ứng (AD) được đặc trưng bởi một phản ứng cảm xúc với một sự kiện căng thẳng. Tỉ lệ mắc bệnh ước tính từ 2 đến 8% dân số nói chung, nữ giới được chẩn đoán mắc chứng rối loạn này gấp đôi nam giới. Riêng với trẻ ở tuổi vị thành niên, tỉ lệ mắc giữa trẻ nam và nữ là ngang nhau và mỗi giai đoạn, lứa tuổi lại có biểu hiện đặc trưng riêng.

Với người trưởng thành, biểu hiện thường gặp là các dấu hiệu của trầm cảm và rối loạn lo âu. Còn với trẻ vị thành niên, biểu hiện thường gặp chính là những triệu chứng của rối loạn hành vi như thường xuyên có cơn cáu giận trầm trọng, hay cãi người lớn; cố đổ lỗi cho người khác; có thái độ ác ý và hận thù, nói dối, không giữ lời hứa, tránh né nghĩa vụ,…

Các yếu tố nguy cơ dẫn tới rối loạn sự thích ứng bao gồm: Trải qua căng thẳng đáng kể trong thời thơ ấu, stress, gặp khó khăn trong cuộc sống xảy ra cùng một lúc, bị lạm dụng hoặc bị tấn công tình dục, gia đình tan vỡ hoặc được bao bọc quá mức khi còn nhỏ…

Trong các yếu tố nguy cơ trên, bác sĩ Dương Minh Tâm cho biết, stress được xem là nhân tố tác động trực tiếp của rối loạn sự thích ứng. "Nếu không có stress thì rối loạn này không xảy ra. Rối loạn sự thích ứng thường xuất hiện sau một hoặc nhiều yếu tố sang chấn, nhưng không nhất thiết phải xuất hiện ngay sau sang chấn. Ngoài ra, nhân cách dễ bị tổn thương cũng sẽ gây ra các biểu hiện lo âu, trầm cảm, mất khả năng ứng phó, dự định tương lai phía trước", bác sĩ Tâm phân tích.

Để chẩn đoán người bệnh bị rối loạn sự thích ứng, bác sĩ Tâm cho rằng, những triệu chứng trên phải xuất hiện từ 3 tháng trở lên. Ngoài ra, những người bị mắc các bệnh mãn tính là một trong những điều kiện phổ biến làm thay đổi hoàn cảnh sống của các cá nhân bị bệnh, do đó rối loạn sự thích ứng là rối loạn phổ biến đi kèm với các bệnh lý nội khoa mãn tính, điển hình nhất là ung thư, đái tháo đường…

"Người mắc hội chứng này, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại nhiều hậu quả với sức khỏe như mất ngủ, xung đột trong hôn nhân, giảm khả năng làm việc, trầm cảm, rối loạn lo âu, tự hủy hoại bản thân hoặc có thể là tự sát", bác sĩ Tâm cảnh báo.

Với người mắc rối loạn sự thích ứng, việc điều trị sẽ phải kết hợp nhiều phương pháp tùy vào tình trạng và thời gian mắc bệnh. Để phòng bệnh, bác sĩ Tâm khuyến cáo, trước hết phải quản lý được stress, đồng thời có lối sống lành mạnh, luôn giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ. Đăc biệt, người thân có vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện sớm và đưa đi khám để điều trị kịp thời.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!