Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao đã hoàn tất cáo trạng truy tố cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng và 11 bị can liên quan do có các sai phạm trong triển khai, thực hiện nguồn điện mặt trời. Trong đó, nhóm bị can ở Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) và Công ty Mua bán điện (thuộc Tập đoàn điện lực - EVN) bị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ". Hành vi của các bị can này liên quan đến Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3.
Bị can Hoàng Quốc Vượng, cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương (trái) và bị can Phương Hoàng Kim, cựu Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương (Ảnh: BCA)
Theo cáo trạng truy tố, Dự án Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 có công suất 150 MWp do Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 làm chủ đầu tư được phê duyệt địa điểm xây dựng tại xã Lộc Thạnh, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước. Sau khi được phê duyệt các thủ tục đầu tư, xây dựng, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 không đạt được thỏa thuận về đền bù tài sản trên đất để giải phóng mặt bằng xây dựng nhà máy.
Do đó, tháng 9/2020, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 báo cáo Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Bình Phước đề nghị cấp có thẩm quyền chấp thuận vị trí mới xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 với diện tích 1,4 triệu m2 đất rừng sản xuất thuộc quyền sử dụng của Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh (Vị trí mới ở xã Lộc Tấn).
Đến ngày 15/12/2018, Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 đã hoàn thành xây dựng. Nhưng đến ngày 31/12/2020, UBND tỉnh Bình Phước mới có quyết định chủ trương đầu tư (điều chỉnh lần 2) về việc thay đổi địa điểm xây dựng nhà máy.
Sau khi xây dựng xong, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 thuê Công ty Cổ phần hệ thống kỹ thuật ứng dụng ATS thực hiện các thủ tục pháp lý xin cấp Giấy phép hoạt động điện lực cho nhà máy này.
Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 tại tỉnh Bình Phước.
Ngày 11/12/2020, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 nộp hồ sơ xin cấp phép qua cổng dịch vụ công trực tuyến. Cùng ngày, ông Nguyễn Anh Tuấn (Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực) giao cho cấp dưới giải quyết hồ sơ này.
Trong thời gian từ ngày 15 đến ngày 18/12/2020, bị can Trịnh Văn Đoàn (Chuyên viên Phòng Cấp phép) và bị can Trần Quốc Hùng (Phó trưởng phòng Thẩm định) được giao tiếp nhận, kiểm tra, rà soát, thẩm định đánh giá và đề xuất đối với hồ sơ này.
Bị can Trịnh Văn Đoàn không lập tờ trình kế hoạch kiểm tra thực tế, không thực hiện kiểm tra thực tế doanh nghiệp theo đúng quy định. Chưa kể, hồ sơ cũng chưa có các tài liệu thể hiện Nhà máy Lộc Ninh 3 được Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo tổ chức kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của chủ đầu tư. Tuy nhiên, ngày 18/12/2020, bị can Đoàn xây dựng báo cáo thẩm định hồ sơ đề nghị cấp phép hoạt động cho Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3, dự thảo giấy phép và trình bị can Hùng.
Bị can Trần Quốc Hùng biết rõ Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 không đủ điều kiện cấp phép nhưng vẫn ký nháy trình ông Nguyễn Anh Tuấn. Ngay trong ngày 18/12/2020, ông Nguyễn Anh Tuấn, duyệt và ký Giấy phép hoạt động điện lực cho Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3. Bị can Hùng khai rằng: "Do lãnh đạo Cục Điều tiết điện lực thúc giục thẩm định hồ sơ và ông Nguyễn Ngô Phong (Trưởng phòng cấp phép) nhắn tin qua Zalo với nội dung "Hôm nay nếu hồ sơ nào cần trình, anh ký trình CT luôn nhé" nên ông Hùng cho rằng lãnh đạo Cục và lãnh đạo phòng quan tâm hồ sơ này, cần làm nhanh".
Sau đó, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 dùng giấy phép này làm điều kiện đề nghị và được công nhận ngày vận hành thương mại vào ngày 26/12/2020.
Nhóm các bị can Trương Hoàng Dũng (cựu kỹ sư Phòng Kỹ thuật và CNTT), Nguyễn Danh Sơn (cựu Giám đốc Công ty mua bán điện), Nguyễn Hữu Khải (Trưởng phòng kinh doanh mua bán điện), Đỗ Ngọc Tuyền (cựu chuyên viên Phòng kinh doanh mua điện) đã tiến hành nghiệm thu có tải hệ thống đo đếm điện năng và kiểm tra công suất lắp đặt thực tế của nhà máy. Đồng thời, thực hiện các thủ tục kiểm tra, nghiệm thu, tiếp nhận hồ sơ để thẩm định, ký ban hành văn bản công nhận ngày vận hành thương mại đối với dự án Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3.
Các bị can biết rõ Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 không đủ điều kiện theo quy định. Do muốn tạo điều kiện không chính đáng cho Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 được vận hành sớm (trước ngày 1/1/2021) để được hưởng giá ưu đãi, các bị can vẫn tiến hành thẩm định, duyệt, ký, cấp văn bản công nhận ngày vận hành thương mại trái quy định.
Trên cơ sở ngày công nhận vận hành thương mại, từ tháng 12/2020 đến hết tháng 11/2022, Công ty Mua bán điện thực hiện mua điện và trả cho Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 hơn 749 tỷ đồng.
Theo quy định, các nhà máy điện mặt trời có ngày vận hành thương mại sau ngày 31/12/2020 là Nhà máy điện mặt trời chuyển tiếp, giá mua bán điện được áp dụng không vượt quá giá trần 1.184,90 đồng/kWh theo quy định của Bộ Công Thương. Thực tế, Công ty Mua bán điện lại thanh toán cho Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 với mức giá cao hơn quy định là 459,1 đồng/kWh. Vì vậy, số tiền EVN bị thiệt hại là hơn 209 tỷ đồng.
Các bị can khác trong vụ án (Ảnh: BCA)
Ngoài ra, hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ của bị can Phan Văn Sang (Công chức phòng Thanh tra, kiểm tra 3); Hành vi thiếu trách nhiệm của bị can Trần Văn Định (Trưởng phòng Thanh tra, kiểm tra 3), Phạm Quang Vinh (Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ - Dự toán - Pháp chế), Nguyễn Duy Khánh (Phó Cục trưởng Cục thuế tỉnh Bình Phước) thuộc Cục thuế tỉnh Bình Phước trong việc hoàn thuế VAT cho Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 trái quy định của pháp luật, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước số tiền hơn 145 tỷ đồng.
Theo đó, Kết luận điều tra bổ sung xác định đối với hành vi "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" trong việc Cục thuế tỉnh Bình Phước giải quyết hoàn thuế VAT cho Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3, Cơ quan ANĐT xác định chỉ trong vòng 3 tháng, từ tháng 10-12/2020, công ty này đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng và vận hành thương mại Dự án Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 trên phần diện tích lên đến gần 149,6 ha đất rừng sản xuất thuộc quyền sử dụng của Công ty TNHH MTV cao su Lộc Ninh.
Đặc biệt, phần diện tích xây dựng này đã không được cơ quan thẩm quyền ra quyết định thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất và chuyển mục đích sử dụng từ đất rừng sản xuất sang đất công trình năng lượng. Dự án cũng không được cấp phép xây dựng, không có quyết định chủ trương đầu tư. Do đó, việc Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 làm dự án này là đã vi phạm một loạt quy định và dự án không thuộc trường hợp được hoàn thuế VAT.
Tuy vậy, ngày 24/4/2021, công ty này đã có giấy đề nghị hoàn trả khoản thu ngân sách Nhà nước gửi kèm hồ sơ đề nghị Cục thuế Bình Phước hoàn trả số tiền hơn 145 tỷ đồng tiền thuế VAT từ việc đầu tư xây dựng nhà máy.
Sau đó, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 đã được một loạt các bị can nguyên là cán bộ của Cục thuế Bình Phước chấp thuận giải quyết hồ sơ và được nhận số tiền hoàn thuế trên. Chỉ đến khi Cơ quan ANĐT Bộ Công an vào cuộc, tháng 6-8/2023, Công ty Cổ phần năng lượng Lộc Ninh 3 mới nộp lại số tiền đã được hoàn thuế và hơn 27,4 tỷ đồng tiền chậm nộp.
Viện Kiểm sát nhân dân Tối Cao kết luận, hành vi nêu trên của các bị can là rất nghiêm trọng, xâm hại đến uy tín, hoạt động đúng đắn của cơ quan quản lý Nhà nước, làm giảm lòng tin của nhân dân, gây thiệt hại rất lớn về tài sản của Nhà nước, vì vậy cần phải xử lý nghiêm minh theo quy định.
Hành vi của các bị can: Hoàng Quốc Vượng, Phương Hoàng Kim, Trịnh Văn Đoàn, Trần Quốc Hùng, Nguyễn Danh Sơn, Nguyễn Hữu Khải, Đỗ Ngọc Tuyền, Trương Hoàng Dũng, Phan Văn Sang đã phạm vào tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" quy định tại khoản 3 Điều 356 BLHS; Hành vi của các bị can: Nguyễn Duy Khánh, Trần Văn Định, Phạm Quang Vinh đã phạm vào tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" quy định tại điểm c khoản 3 Điều 360 BLHS.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!