Quyết định chuyển sang mô hình Công ty Cổ phần Cộng đồng đánh dấu một bước phát triển mới về cách thức vận hành, hướng đến hiệu quả và tính bền vững lâu dài trong các chương trình hỗ trợ xã hội của Vầng Trăng Khuyết.
Trong suốt quá trình hoạt động, tổ chức này từng triển khai các chiến dịch hỗ trợ người dân vùng lũ, cứu trợ khẩn cấp sau thiên tai và hỗ trợ dài hạn cho các nhóm dễ bị tổn thương.
Trong số các chương trình đã từng triển khai, "Sài Gòn Bao Dung" là một trong những mô hình cộng đồng tiêu biểu, được tổ chức từ nhiều năm trước và hiện vẫn đang được duy trì. Đây là nơi cư trú và sinh hoạt chung của người già neo đơn, mẹ bầu không nơi nương tựa và trẻ em bị bỏ rơi. Mô hình tích hợp chăm sóc y tế, hỗ trợ pháp lý, tư vấn tâm lý và hướng đến tái hòa nhập xã hội cho các nhóm cư dân tại đây.
Kỳ Đại hội ngày 07/12/2024 - trưng cầu ý kiến của toàn thể cộng đồng người thụ hưởng, mạnh thường quân và tình nguyện viên về việc chuyển đổi Doanh nghiệp xã hội Vầng Trăng Khuyết thành Công ty cổ phần cộng đồng.
Song song đó, chương trình "Cõng Ngoại 1 Con Trăng", đang được triển khai, tập trung hỗ trợ cho các cụ già trên 60 tuổi đang mưu sinh trên đường phố tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đối tượng thụ hưởng bao gồm những người bán vé số, thu gom ve chai, hoặc làm việc vặt không ổn định, không có thân nhân chăm sóc. Mỗi tháng, tổ chức cung cấp các phần quà nhu yếu phẩm và thực hiện hoạt động thăm hỏi định kỳ, nhằm giảm áp lực vật chất và tăng cường kết nối tinh thần giữa các thế hệ.
Trước khi chuyển đổi, Doanh nghiệp xã hội Vầng Trăng Khuyết hoạt động là một tổ chức thiện nguyện, phi lợi nhuận, chủ yếu dựa vào đóng góp tự nguyện từ cá nhân và cộng đồng. Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực trong quá trình triển khai các hoạt động xã hội, mô hình này dần bộc lộ các hạn chế trong việc duy trì nguồn lực ổn định, kiểm soát hiệu quả đầu ra và minh bạch hóa quản trị.
Tổ chức nhận thấy rằng để có thể tiếp tục phát triển, mở rộng phạm vi và duy trì các chương trình một cách lâu dài, cần có một mô hình hoạt động phù hợp hơn với bối cảnh hiện tại – nơi mà tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả tài chính là yếu tố bắt buộc trong mọi tổ chức, kể cả tổ chức xã hội.
Tháng 3/2025, Doanh nghiệp xã hội Vầng Trăng Khuyết chính thức chuyển đổi thành Công ty Cổ phần Cộng đồng – mô hình pháp lý mới cho phép tổ chức vận hành như một doanh nghiệp nhưng vẫn tập trung vào mục tiêu xã hội thay vì lợi nhuận cổ đông.
Các ông/bà đại diện cho nhóm người thụ hưởng đồng thuận và nhất trí cao về định hướng của Ban giám đốc".
Doanh nghiệp xã hội Vầng Trăng Khuyết hiện có 100 cổ phần, trong đó 23% được phân bổ cho các cụ già từng là người thụ hưởng trong các chương trình trước đây. Đây là một điểm mới đáng chú ý, thể hiện chủ trương trao quyền và tạo sự tham gia trực tiếp của đối tượng hưởng lợi vào cơ cấu tổ chức.
Mô hình mới vẫn duy trì các mục tiêu xã hội cốt lõi nhưng tăng cường năng lực điều hành, kiểm soát và minh bạch hóa hoạt động. Ba ban giám sát độc lập được thành lập để đảm bảo:
Ban Kiểm soát tài chính: Theo dõi thu chi và minh bạch hóa các khoản tài trợ.
Ban Giám sát thực thi mục tiêu xã hội: Đánh giá tính hiệu quả và đúng mục tiêu của các chương trình hỗ trợ.
Ban Bảo vệ quyền lợi người thụ hưởng: Đảm bảo công bằng trong tiếp cận nguồn lực và tránh bỏ sót đối tượng.
Việc chuyển đổi mô hình không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn là thay đổi về chiến lược vận hành. Từ chỗ phụ thuộc hoàn toàn vào quyên góp xã hội, Vầng Trăng Khuyết hướng tới mô hình tài chính đa nguồn – bao gồm hoạt động kinh doanh tạo thu nhập, hợp tác với các đơn vị doanh nghiệp và tìm kiếm đầu tư từ tổ chức quốc tế.
Quy trình ra quyết định trong doanh nghiệp cũng được thiết kế lại với sự tham gia của nhiều bên liên quan – bao gồm cổ đông độc lập, đại diện người thụ hưởng và ban điều hành – nhằm tạo sự cân bằng giữa tính hiệu quả và mục tiêu công bằng xã hội.
Chuyển đổi sang Công ty Cổ phần Cộng đồng được xem là bước thử nghiệm cần thiết trong bối cảnh các tổ chức xã hội tại Việt Nam đang đối mặt với áp lực chuyên nghiệp hóa và minh bạch hóa. Nếu thành công, đây có thể trở thành mô hình tham chiếu cho các đơn vị khác đang hoạt động trong lĩnh vực công tác xã hội.
Doanh nghiệp xã hội Vầng Trăng Khuyết sẽ tiếp tục đồng hành giảm nhẹ gánh nặng mưu sinh cho người cao tuổi.
Việc Doanh nghiệp xã hội Vầng Trăng Khuyết chuyển đổi mô hình không phải là sự thay đổi về bản chất hoạt động, mà là sự điều chỉnh phương thức vận hành để phù hợp với yêu cầu mới của xã hội. Trong một bối cảnh mà nhu cầu hỗ trợ ngày càng đa dạng và phức tạp, việc kết hợp giữa sứ mệnh xã hội và tư duy quản trị doanh nghiệp có thể là lời giải cho các tổ chức thiện nguyện muốn phát triển bền vững.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!