Nếu bạn từng xem "The White Lotus", hẳn bạn còn nhớ cảnh ba quý cô người Mỹ hoảng hốt giữa "trận địa" súng nước đầy màu sắc ở Thái Lan. Đúng vậy, Songkran, lễ hội năm mới truyền thống của Thái Lan diễn ra vào tháng Tư hàng năm, nổi tiếng nhất với những cuộc chiến nước bất tận trên khắp các đường phố. Từ sáng đến tối, già trẻ lớn bé đều hòa mình vào không khí náo nhiệt, trang bị súng nhựa và xô nước để "tưới" nhau ướt sũng.
Phần ba của "The White Lotus", lấy bối cảnh ở Thái Lan, bao gồm một cảnh Songkran hài hước. Ảnh: Fabio Lovino/HBO
Tuy nhiên, đằng sau sự náo nhiệt và những màn té nước vui nhộn ấy, Songkran còn ẩn chứa những giá trị văn hóa sâu sắc và độc đáo, biến thời điểm này trở thành một dịp tuyệt vời để du khách khám phá xứ sở chùa Vàng.
Songkran là gì?
Từ "Songkran" có nguồn gốc từ tiếng phạn cổ, dùng để chỉ sự chuyển động hàng tháng của các chòm sao trong cung hoàng đạo. Lễ hội đánh dấu sự khởi đầu của năm mới theo lịch truyền thống Thái Lan, thường diễn ra từ ngày 13 đến 15 tháng 4, và có thể kéo dài thêm vài ngày tùy địa phương.
Diễn ra vào đỉnh điểm mùa hè Thái Lan, Songkran là thời điểm để mọi người nghỉ ngơi, gác lại công việc và trở về quê hương sum họp gia đình, bạn bè. Năm 2023, UNESCO đã vinh danh Songkran là Di sản Văn hóa Phi vật thể của nhân loại, nhấn mạnh ý nghĩa của việc mặt trời di chuyển vào chòm sao Bạch Dương, đánh dấu sự khởi đầu truyền thống của năm mới, và hành động té nước tượng trưng cho sự thanh lọc, tôn kính và may mắn.
Ngoài "cuộc chiến nước" nổi tiếng, Songkran còn bao gồm các hoạt động truyền thống như tắm Phật (Song Nam Phra), rưới nước thơm lên tay người lớn tuổi để cầu chúc (Rot Nam Dam Hua), các trò chơi dân gian, âm nhạc và những bữa tiệc tưng bừng.
Lịch sử của "cuộc chiến nước"
Theo Pipad Krajaejun, giảng viên lịch sử tại Đại học Thammasat (Bangkok), rất khó để xác định chính xác thời điểm các cuộc chiến nước trở thành một phần quan trọng của Songkran. Tuy nhiên, những bức ảnh từ năm 1964 ở Chiang Mai cho thấy người dân đã té nước vào nhau trên sông Ping. Nhiều người lớn tuổi ở Thái Lan cũng nhớ rằng các cuộc chiến nước đã diễn ra ở nhiều nơi khác nhau trong khoảng 60-70 năm qua.
Ngày xưa, các cuộc chiến nước thường diễn ra trong phạm vi làng xóm, giữa những người quen biết và có quan hệ họ hàng. Ngày nay, các trận chiến có thể quy tụ hàng ngàn người với những khẩu súng nước công suất lớn, tạo nên một không khí náo nhiệt và sôi động hơn nhiều.
Trải nghiệm Songkran trên khắp Thái Lan
Lễ hội Songkran được tổ chức trên khắp đất nước, từ các thành phố lớn đến những thị trấn và làng mạc nhỏ. Tổng cục Du lịch Thái Lan đã tổng hợp danh sách các lễ kỷ niệm chính thức trong khuôn khổ Lễ hội Nước Thế giới Maha Songkran 2025, với nhiều sự kiện đặc sắc được lên kế hoạch tại Bangkok.
Nhiều cơ quan chính quyền địa phương tổ chức các sự kiện riêng, trong khi các doanh nghiệp khách sạn, công viên giải trí, nhà hàng và quán bar cũng có những bữa tiệc theo chủ đề Songkran độc đáo. Lưu ý rằng một số thị trấn có thể giới hạn thời gian diễn ra các trận chiến nước trong một ngày, vì vậy hãy kiểm tra thông tin trước nếu bạn muốn tham gia.
Truyền thống hòa quyện hiện đại
Mặc dù các truyền thống Songkran có thể khác nhau ở các vùng miền, nhưng hai nghi lễ chính vẫn được thực hiện rộng rãi:
Song Nam Phra (13 tháng 4): Mọi người, đặc biệt là người lớn tuổi, đến thăm các ngôi đền để tưới nước lên các tượng Phật.
Ở miền bắc Thái Lan (Lanna), người ta thường dùng vòi naga để thực hiện nghi lễ này thay vì tưới nước trực tiếp.
Rot Nam Dam Hua (14 tháng 4): Rưới nước thơm và hoa lên tay những người lớn tuổi trong gia đình để bày tỏ sự tôn kính và nhận lời chúc phúc.
Ngày nay, du khách cũng dễ dàng bắt gặp các tượng Phật được đặt tại các cửa hàng, doanh nghiệp, thậm chí trong các trung tâm mua sắm, kèm theo những chiếc cốc nhỏ đựng nước thơm để mọi người có thể bày tỏ lòng thành kính.
"Nhập cuộc" an toàn vào "cuộc chiến nước"
Tham gia vào các trận chiến nước Songkran là một trải nghiệm khó quên. Súng nước được bày bán khắp mọi nơi trong dịp lễ, đặc biệt là gần các khu vực "chiến địa" nổi tiếng. Tuy nhiên, có một số điều quan trọng bạn cần lưu ý để đảm bảo an toàn:
An toàn giao thông: Số vụ tai nạn giao thông thường tăng cao trong dịp lễ, một phần do lái xe khi say rượu. Hãy cẩn trọng khi di chuyển.
Quấy rối: Đã có những báo cáo về quấy rối tình dục trong lễ hội. Hãy giữ gìn hành vi lịch sự và báo cáo ngay nếu bạn gặp phải tình huống không mong muốn. Đường dây nóng du lịch 1155 luôn sẵn sàng hỗ trợ.
Bảo vệ đồ dùng cá nhân: Hãy cất giữ các vật có giá trị trong túi chống thấm nước, kể cả điện thoại. Việc bị ướt và dính phấn trắng là một phần không thể thiếu của trải nghiệm. Bảo vệ mắt: Nước có thể không hoàn toàn sạch, hãy cân nhắc đeo kính bảo hộ hoặc kính râm lớn để tránh kích ứng mắt.
Chống nắng và giữ nước: Thời tiết tháng Tư ở Thái Lan rất nóng (có thể lên tới 40°C trở lên). Hãy uống đủ nước, đội mũ và thoa kem chống nắng thường xuyên.
Chuẩn bị quần áo khô: Việc bước vào một không gian có máy lạnh khi ướt sũng có thể gây cảm lạnh. Mang theo khăn và quần áo khô để thay sau khi lễ hội kết thúc.
"Lên đồ" rực rỡ: Áo sơ mi Hawaii sặc sỡ, họa tiết hoa lá là trang phục phổ biến trong lễ hội Songkran. Hãy chọn cho mình một chiếc áo thật nổi bật!
Ẩm thực mùa hè đặc trưng của Thái Lan
Ẩm thực cũng là một phần quan trọng của Songkran. Mỗi vùng miền ở Thái Lan có những món ăn địa phương đặc trưng, và mùa hè cũng mang đến những món ngon đặc biệt.
Một trong những món ăn giải nhiệt được yêu thích là "Khao Chae" (cơm ngâm nước). Món ăn này thường được phục vụ từ cuối tháng Ba đến tháng Năm, với cơm hoa nhài ngâm trong nước đá lạnh và ăn kèm với nhiều món ăn phụ hấp dẫn như kapi viên chiên, hành tây giòn, cá khô, ớt nhồi, thịt heo xé và rau tươi.
Và không thể không nhắc đến món xôi xoài trứ danh, một món ăn vặt hoặc tráng miệng được du khách yêu thích. Xôi nếp dẻo ngọt được rưới nước cốt dừa béo ngậy và ăn kèm với xoài chín vàng ươm. Mặc dù có quanh năm, nhưng xôi xoài đặc biệt ngon vào mùa hè khi xoài vào vụ. Nếu bạn không ngại chờ đợi, hãy ghé thăm quán K. Panich ở Bangkok, nơi đã phục vụ món xôi xoài trứ danh gần 100 năm.
Songkran không chỉ là một lễ hội té nước vui nhộn mà còn là dịp để trải nghiệm những nét văn hóa truyền thống độc đáo và thưởng thức ẩm thực mùa hè đặc sắc của Thái Lan. Hãy chuẩn bị tinh thần để "bị ướt" và tận hưởng trọn vẹn không khí lễ hội sôi động này!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!