Ngay trong ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã quyết định hủy bỏ mục tiêu đạt 50% doanh số ô tô mới tại Mỹ vào năm 2030 là xe thuần điện. Đồng thời, ông cũng đã đóng băng các khoản chưa chi trong gói hỗ trợ phát triển trạm sạc trị giá 5 tỷ USD của chính phủ Mỹ. Những động thái này của Tổng thống Trump đối với ngành công nghiệp ô tô điện tại một trong những thị trường ô tô lớn nhất và có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất thế giới đã khiến nhiều người lo ngại liệu ô tô điện có thể "chết yểu" sau các quyết định này?
Mỹ không phải là quốc gia duy nhất
Trước khi Tổng thống Donald Trump công khai kế hoạch chấm dứt chính sách ưu đãi thuế liên bang trị giá 7.500 USD dành cho xe điện, một số quốc gia châu Âu đã bắt đầu giảm hoặc điều chỉnh các chương trình hỗ trợ người tiêu dùng mua ô tô chạy điện. Ví dụ, Pháp đã giảm ngân sách cho chương trình trợ cấp xe điện từ 1,5 tỷ Euro (khoảng 1,55 tỷ USD) xuống còn 1 tỷ Euro (khoảng 1,04 tỷ USD). Mức trợ cấp dành cho người dân mua xe điện đã giảm từ 4.000-7.000 Euro (khoảng 4.144-7.252 USD) xuống còn 2.000-4.000 Euro (khoảng 2.072-4.144 USD).
Cuối năm 2023, chính phủ Đức cũng thông báo sẽ chấm dứt chương trình trợ cấp xe điện, sau khi đã chi khoảng 10 tỷ Euro (khoảng 10,36 tỷ USD) cho chương trình này kể từ năm 2016. Trước khi có thông báo này, người dân Đức từng được hưởng mức trợ cấp lên đến 4.500 Euro (khoảng 4.662 USD) khi mua ô tô điện, trong khi các nhà sản xuất xe điện cũng nhận được 2.250 Euro (khoảng 2.331 USD) cho mỗi chiếc xe điện bán ra.
Sau gần 10 năm triển khai, Đức kết thúc chương trình trợ cấp xe điện (Ảnh: Porsche)
Ô tô điện, một dòng phương tiện còn khá mới mẻ đối với phần đông người tiêu dùng đã quen với xe chạy xăng hay dầu, đã được nhiều quốc gia áp dụng các chính sách ưu đãi nhằm kích thích nhu cầu mua sắm và khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện năng.
Dữ liệu từ Rho Motion cho thấy, giá bán ô tô thuần điện hiện cao hơn khoảng 75% so với các xe động cơ đốt trong cùng phân khúc. Vì vậy, các chính sách trợ cấp và ưu đãi thuế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp xe điện dễ tiếp cận hơn và thúc đẩy quá trình phổ cập nhanh chóng.
Việc cắt giảm trợ cấp đã ảnh hưởng đáng kể đến thị trường xe điện. Doanh số xe điện tại Đức trong tháng 8/2024 đã giảm tới 69% so với cùng kỳ năm trước.
Kết thúc năm 2024, tổng số xe điện bán ra trên toàn châu Âu giảm 3%. Nhiều chuyên gia cho rằng, sự sụt giảm này chủ yếu bắt nguồn từ thị trường Đức, sau khi nước này cắt bỏ các ưu đãi dành cho xe điện.
Các hãng xe đã bắt đầu thay đổi trước cả Tổng thống Trump
Thái độ không mấy tích cực của Tổng thống Donald Trump đối với xe thuần điện đã khiến nhiều người lo ngại về tương lai của loại phương tiện này tại một trong những thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trước khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng, nhiều nhà sản xuất ô tô đã bắt đầu giảm bớt nguồn lực cho mảng xe điện.
Một ví dụ điển hình là Volvo, hãng xe đã quyết định lùi mục tiêu trở thành hãng xe thuần điện hoàn toàn. Thay vì đạt được mục tiêu này vào năm 2030, Volvo đã chuyển sang năm 2040.
Volvo lùi mục tiêu trở thành hãng xe thuần điện đến năm 2040 (Ảnh: Autodaily)
Lãnh đạo General Motors thừa nhận rằng, mục tiêu trở thành nhà sản xuất ô tô thuần điện vào năm 2035 sẽ phụ thuộc vào mức độ chấp nhận của khách hàng.
Ford cũng trì hoãn kế hoạch ngừng bán xe xăng, hủy bỏ dự án phát triển SUV điện ba hàng ghế và cắt giảm 10% khoản đầu tư vào xe thuần điện.
Audi khẳng định sẽ không vội vàng đẩy nhanh quá trình điện hóa, tuy nhiên, hãng vẫn giữ nguyên kế hoạch trở thành hãng xe thuần điện vào năm 2033. Trong khi đó, Bentley cũng có động thái tương tự khi cho rằng khách hàng trong phân khúc xe hạng sang vẫn ưu tiên sử dụng động cơ đốt trong.
Phần lớn các hãng xe trên đều lựa chọn xe hybrid làm bước đệm trong lộ trình điện hóa và tăng cường nguồn lực cho phân khúc xe lai xăng - điện.
Volvo đặt mục tiêu đến năm 2030, xe thuần điện và hybrid sạc ngoài (PHEV) sẽ chiếm từ 90% - 100% tổng doanh số, trong khi Audi vẫn duy trì việc ra mắt các mẫu ô tô động cơ đốt trong song song với dòng xe PHEV cho đến năm 2033.
Ford cho biết thay vì phát triển SUV thuần điện ba hàng ghế, hãng sẽ trang bị hệ truyền động hybrid cho dòng xe này.
Lãnh đạo General Motors xác nhận sẽ áp dụng công nghệ PHEV cho một số phân khúc cụ thể, nhằm hiện thực hóa mục tiêu loại bỏ hoàn toàn phát thải trên ô tô vào năm 2035.
Ford hủy kế hoạch SUV điện 3 hàng ghế, chuyển sang động cơ hybrid (Ảnh: Carscoops)
Ô tô điện khó có thể "chết yểu"?
Lo ngại về tương lai của xe điện tại Mỹ sau động thái cứng rắn của Tổng thống Donald Trump là có cơ sở. Tuy nhiên, thực tế cho thấy điểm nóng của thị trường xe điện toàn cầu không nằm ở Mỹ, mà lại ở bên kia bán cầu.
Vào năm 2024, thị trường Trung Quốc ghi nhận gần 11 triệu ô tô điện được tiêu thụ, chiếm khoảng 64% tổng doanh số toàn cầu. Với quy mô và sức ảnh hưởng lớn, Trung Quốc vẫn là động lực chính thúc đẩy sự phát triển của ngành xe điện. Vì vậy, những ảnh hưởng, nếu có, lên thị trường xe điện Mỹ sẽ không tác động quá lớn đến định hướng phát triển mảng xe thuần điện của các nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu.
Năm ngoái, ô tô thuần điện chiếm khoảng 1,3 triệu xe trong tổng số 15,9 triệu ô tô mới bán ra tại Mỹ, tương đương 8,3% thị phần. Mặc dù có sự tăng trưởng, con số này vẫn khá khiêm tốn so với các dòng xe sử dụng hệ truyền động khác. Do đó, các hãng kinh doanh ô tô thuần điện tại Mỹ nhiều khả năng sẽ không gặp quá nhiều thách thức, ngay cả khi Tổng thống Trump hủy bỏ ưu đãi thuế liên bang trị giá 7.500 USD. Tuy nhiên, điều này có thể ảnh hưởng đến sức mua xe điện tại thị trường Mỹ.
Chuyên trang Motor1 cho biết, tại Mỹ, không có nhiều mẫu ô tô thuần điện đủ điều kiện nhận trọn vẹn khoản ưu đãi thuế liên bang trị giá 7.500 USD. Tesla có thể là hãng chịu ảnh hưởng lớn nhất, khi các mẫu xe như bán tải điện Tesla Cybertruck mới ra mắt, cùng nhiều phiên bản Model 3 và Model Y, đều được hưởng toàn bộ ưu đãi thuế này.
Nhiều xe điện Tesla nằm trong nhóm hưởng trọn ưu đãi thuế liên bang trị giá 7.500 USD tại Mỹ (Ảnh: AP)
Theo các chuyên gia, nhìn chung, ô tô điện khó có thể thay thế hoàn toàn ô tô động cơ đốt trong, nhưng công nghệ xe điện vẫn được các hãng đầu tư phát triển, dù nguồn lực có thể giảm sút. Những tiến bộ về động cơ điện, pin, khung gầm và công nghệ ô tô điện có thể được áp dụng cho ô tô truyền thống hoặc kết hợp với động cơ đốt trong, tạo ra những mẫu PHEV, EREV có khả năng di chuyển cả nghìn kilomet khi pin và xăng được nạp đầy. Chính những yếu tố này khiến ô tô điện khó có thể "chết yểu", ngay cả khi nền kinh tế hàng đầu thế giới đang thu hẹp các chính sách ưu đãi dành cho dòng phương tiện này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!