Trong 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhiều hoạt động phải tiến hành bí mật ở nhiều nơi, nhiều lúc, nên khi cuộc chiến qua đi, những bí mật này mới dần sáng tỏ. Liên minh các Lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Việt Nam, còn được biết với tên gọi "lực lượng thứ ba", là minh một chứng sinh động cho tinh thần đoàn kết dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Những đóng góp của lực lượng này, đặc biệt trên mặt trận chính trị, ngoại giao đã góp phần làm nên đại thắng ngày 30/4 cách đây nửa thế kỷ.
Sài Gòn hỗn loạn trong những ngày cuối tháng 4/1975. Luật sư Triệu Quốc Mạnh, một đảng viên hoạt động trong lực lượng thứ ba nhậm chức Chỉ huy trưởng Cảnh sát quốc gia Đô thành và Gia Định trong tình thế cấp bách khi đã bị mất liên lạc với tổ chức. Ông chỉ có 24 giờ để hành động.
"Tôi đến chỉ huy là đơn thương độc mã. Một mình đến tay không với cái cà vạt. Tôi hạ lệnh cho toàn lực lượng cảnh sát không được nổ súng, thả tù ngay lập tức. Cái đó có ý nghĩa lắm, nếu chậm thì lực lượng cũ nó điên lên, nó giết anh em ở tù hết", Luật sư Triệu Quốc Mạnh (Đoàn luật sư TP Hồ Chí Minh) cho biết.
Nhiều cuộc đình công của công nhân, các phong trào học sinh, sinh viên xuống đường phản chiến, các phong trào đấu tranh chính trị của trí thức đã nuôi dưỡng ngọn lửa đấu tranh của nhân dân miền Nam và hỗ trợ rất nhiều cho đấu tranh binh vận, ngoại giao.
Trung tâm lưu trữ Quốc gia III đang bảo quản nhiều tài liệu về Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam, một tổ chức trung gian do Đảng thành lập để tập hợp các tầng lớp nhân dân yêu nước ở thành thị. Liên minh có Tuyên ngôn và Chương trình hành động cứu nước.
Nhiều cuộc đình công của công nhân, các phong trào học sinh, sinh viên xuống đường phản chiến, các phong trào đấu tranh chính trị của trí thức đã nuôi dưỡng ngọn lửa đấu tranh của nhân dân miền Nam và hỗ trợ rất nhiều cho đấu tranh binh vận, ngoại giao.
Trong quá trình đàm phán tại Paris, Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam Nguyễn Thị Bình từng vận động nhiều trí thức Việt kiều về nước hoạt động trong lực lượng thứ ba.
"Từ ngày 28 cho đến ngày 30/4, liên tục lực lượng thứ ba làm cầu nối giữa phái đoàn của chúng ta ở trong trại David với chính quyền của Dương Văn Minh để mong muốn đạt được thỏa thuận nhanh chóng chấm dứt chiến tranh. Những thông tin phản hồi đã tác động một phần nào đó đến chính quyền Sài Gòn trong thời khắc cuối của cuộc chiến tranh", PGS. TS. Trần Ngọc Long (nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự) cho hay.
Năm 1977, các tổ chức mặt trận góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trong đó có Liên minh các Lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Việt Nam đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử, tổ chức Đại hội thống nhất trong ngôi nhà chung là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Nhiều người của lực lượng thứ ba trở thành những cán bộ nòng cốt trong công cuộc xây dựng đất nước sau này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!